عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
فارسی
TR
اقسراء گلستان
کتابخانه ملی
بیان‌النجوم
[نسخه خطی]
/ابوالفضل جیش بن ابراهیم بن محمد‌المنجم التفلیسی
اقسراء گلستان
: کاتب : سلیمان بن محمد بن احمدالمعروف بصایع
، یوم‌الاحد سادس من شهر ذوالقعده سنه خمسه و خمسین سبعمائی ۷۵۵ ق .
اندازه سطور : ۱۰ × ۱۵۰
؛ قطع : ۱۴۰ × ۲۱۰
زبان : فارسی .
نسخه منحصر که تا کنون معرفی نشده است .
آغاز:
انجام:
انجامه:
» بسمله رب تمم بالخیر سپاس خدای را که یکانکی صفت و جمله مصنوعات مسخر قدرت اوست . . . بدانکه علم نجوم علمی شریفست و بزرگوار است و دانش این علم نزد فضلا . . . «
» . . . چیزی افزون آید بحساب هر پنج درج را ثلث ساعت کیرد و دو درج و نیم را سدس ساعت ان شاالله تعالی و هو حسبی و کفی .«
» و فرغ من نسخ هذاالکتاب فی یوم‌الاحد سادس من شهر ذوالقعد سنه خمسه و خمسین سبعمائه من ید‌الضعیف‌المذنب‌الخیف‌سلیمان بن محمد بن احمدالمعروف بصایع الغریب فی‌المدینة دارالملک اقسراء گلستان‌المعروف . . . «
نوع کاغذ:
نوع و درجه خط:
نوع و تز ئینات جلد:
بخارائی ، آهار و مهره .
نسخ کهن .
مقوائی ، وکش کاغذ کرم رنگ ، دارای حاشیه تیماج سیاه رنگ ، ترنج منقوش ، عطف تیماج قهوه‌ای رنگ ، اندرون جلد کاغذ منقوش طرح برگ و گل ، رنگی .
حواشی اوراق:
یادداشت های مربوط به نسخه :
امتیاز:
حواشی جزئی مربوط به متن و حروف رمزی شمارش .
در پشت اولین برگ نام کتاب و نام تعدادی از گیاهان داروئی و نیز مطلبی از چند تن از علما همچون سلطان‌العارفین بایزید بسطامی و . . . به ترکی در چند خط نوشته شده است .
این نسخه فهرستها کمتر معرفی شده است ، و بجهت انحصار و قدمت در کتابت دارای ارزش و اعتبار است .
شکل و سجع مهر:
دارای دو مهر ناخوانای بیضی شکل در (حاشیه برگ ۲ رو) .
کشف‌الظنون (۱ : ۲۶۲) ، فهرستواره (۴ : ۲۸۲۸ ) ، هدیة‌العارفین (۱ :۲۶۳) .
مؤلف در بیان نسخه حاضر چنین آورده است . »چون از تصنیف کتاب تلخیص علل قرآن پرداختم نگاه کردم به کتابهائی که به پارسی در علم نجوم هر کسی ساخته‌اند . کتابی ندیدم که اندرو علم هیئة افلاک ز من و صفت بروج و منازل و معرفت احوال ستارگان ثابته و متحیره و دلیلهای دایره‌ی افق و استخراج موالیة و سهام و دانستن علم اصطرلاب ازین جمله به طریق اختصار درو جمع باشد چنانکه آموزیده را اندرین علم کفایت بود و به کتابهای دیگر محتاج نباشد پس چون بدین طریق که گفتیم کتابها بپارسی نیاقتیم صواب دیدم که کتابی بسازم مختصر در علم نجوم از هر چیزی که یاد کرده شد بر طریق اعجازاند و جمع کنم چنانکه هر که آنرا بخواند و فهم کند از خواندن بسیار کتابهای بزرگ مستغنی شود و فایدها ازو بحاصل آید .کتاب حاضر در نه باب و فصلهای بی‌شمار به‌شرح زیر آمده است : باب نخستین : اندر دانستن هیاة افلاک و دایره معدل‌النهار ، باب دوم : اندر دانستن احوال هیئة زمین و دریاها و منازل ، باب سوم : اندر دانستن احوال بروج و دلیلها ، باب چهارم اندر احوال بروج و ستارگان و دلیلها ، باب پنجم : اندر احوال ستارگان متحیره ، باب ششم : اندر احوال فلک و دلیلها ، باب هفتم اندر طالع مولودها گرفتن ، باب هشتم اندر سهام و دلیل‌هایش ، باب نهم : در معرفت اسطرلاب ، سایر تألیفات مؤلف بدینقرار است : القوافی . تقویم‌الادویه‌المفرده ، تلخیص عللالقرآن . صحة‌الابدان . قانون‌الادب فی ضبط کلمات‌العرب فارسی . کامل‌التعبیر . مدخل الی علم‌النجوم ، ملحمة دانیال و . . . در ادامه این رساله از پشت برگ ۱۰۶ رساله‌هائی با عناوین مؤامره تقویم کید بزیج معتبر سنجری ، تقویم کید بزیج علائی ، طریق عمل منازل بدین جدول ، استخراج ساعات روز بروز ، استخراج ارتفاعات روز بروز ، فصل در دیدن ماه نو ، اتصالات کواکب ، معرفة منازل قمر ، اسماء تعلق آتش ، اسماء تعلق خاک ، اسماء تعلق هوا ، اسماء تعلق آب . باب در آتشی در بیان طبیعت ، باب در بیان طبیعت خاکی . باب در بیان طبیعت باد ، باب در بیان طبیعت آب تا برگ ۱۱۱ آمده است .
نجوم
اخترگویی
تفلیسی ، جیش بن ابراهیم ، - ۶۲۹؟ ق.
صایع ، سلیمان بن محمد بن احمد ، کاتب .
ایران
کتابخانه ملی ایران
20091212
مطالعه متن کتاب MF
87856
1
a
Y
Y
