مقایسه نظریه (وحدت وجود) از دیدگاه ابن عربی و مایستر اکهارت
۱۳۷۹
پ، ۶۶۸ ص
1
غیرمرجع
کتابنامه
دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی
فلسفه و کلام اسلامی
1388/01/26
دکتری
ظریه وحدت وجود یکی از عمیق ترین دستاوردهای عرفان و یکی از اسرار اندیشه بشر است . و در اسلام و مسیحیت نیز سابقه ای طولانی دارد . این نظریه جهان بینی ابن عربی و اکهارت ، به عنوان بزرگترین عارفان نظریه پرداز در اسلام و مسیحیت را تشکیل می دهد . لیکن رویکرد آنان به " وجود " با تجزیه و تحلیلهای فارغبالانه فلاسفه ما بعد الطبیعه درباب وجود متفاوت است . چرا که از دیدگاه آن دو ، اولا ، " وجود" خود خداست وهستی صرفا منحصر در اوست . ثانیا ، ادراک وجود صرفا از راه شهود حاصل می اید . ثالثا" یافتن وجود" (وجدان) و "وجودیافتن" (دریافت وجود) یکی است ورابعا ،فهم "وحدت وجود" تنها با " فنا" ی عارف میسر است . در اثبات نظریه وحدت وجود ، مساله مهم، بخصوص برای ابن عربی ، نه اثبات وحدت ، بلکه توجیه کثرت است . در اثبات وحدت و توجیه کثرت ، ابن عربی و اکهارت از چهار طریق حس ، عقل ، خیال ( شهود) و شرع وارد می شوند . در این میان ابن عربی بر خیال و شرع بسیار بیشتر از عقل تاکید می کند اما اکهارت به علت گرایشهای فلسفی جانب عقل را همواره پاس می دارد . ولی سرانجام در توجیه عقلانی وحدت وجود هردو متفکر به این نتیجه می رسند که نظریه وحدت وجود نظریه ای است " پارادوکسیکال " که جمع اضداد و اجتماع نقیضین را در بر دارد . لذا ادراک آن در طور عقل نیست بلکه باید آن را " طوری ورای طور عقل " شمرد . این پارادوکس ها به انحاء گوناگون در جهان بینی وحدت وجودی آن دو ، ظهور می کند ودر مورد ابن عربی به یک نوع " حیرت مطلوب " ودر مورد اکهارت به " جهلی عالمانه " می انجامد .