ساختار شغلی و تحرک اجتماعی در استانهای فارس و کهکیلویه وبویر احمد مورد مطالعه شهرهای شیراز و یاسوج
۱۳۷۴
ج،[۲۷۵] ص .: جدول، نمودار
1
غیرمرجع
غیرمرجع
کتابنامه
دانشگاه تربیت مدری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
جامعه شناسی
1387/12/26
1387/12/26
دکتری
دف این تحقیق بررسی تحرک اجتماعی در جامعه شهری ایران با تاکید بر استانهای فارس و کهکیلویه شهرهای شیراز و یاسوج است . در این رابطه تحرک اجتماعی از دو بعد مورد مطالعه قرار گرفته است . در بعد اول که بعد عمودی تحرک است . تحرک اجتماعی بر مبانی تحرک شغلی بررسی شده است . در بعد دوم یعنی تحرک غیر عمودی تحرک طبقاتی مورد نظر است . در تحرک عمودی از مقیاس منزلت و پایگاه اجتماعی - اقتصادی برای رتبه بندی مشاغل استفاده شده است . و در تحرک غیر عمودی تحرک طبقاتی بر اساس دسترسی به مالکیت و قدرت سازمانی مورد مطالعه قرار گرفته است . دیدگاه ما این است .که منزلت شغلی با رتبه طبقاتی بر هم منطبق نیست . کسانیکه در مراتب بالای منزلت شغلی قرار دارند . لزوما طبقات بالا را تشکیل نمی دهند . و بر عکس مالکان و ثروتمندانی که طبقات بالا را تشکیل می دهند . از منزلت بالا برخوردار نیستند . بنابراین این دو را بصورت مجزا مورد بررسی قرار داده ایم شک نیست . که بین این دو رابطه ای وجودداردیک شغل خوب راه را برای ثروت و قدرت باز می کند . اما این راهی نیست که عمومیت داشته باشد . در جامعه ما مشاغلی مانند استاد دانشگاه وجود دارد که شغل خوب به حساب می آیند لکن همه اساتید امکان ورود به طبقه بالای قدرت و ثروت ندارند . ثروت خانوادگی و دسترسی به قدرت سازمانی راه هموارتری برای دسترسی به طبقات بالا به حساب می آید . هر کدام از این دو نوع یعنی تحرک شغلی و تحرک طبقاتی از جنبه تحرک بین نسلی یا تحرک ساختاری و تحرک درون نسلی مورد بررسی قرار گرفته است . تحرک بین نسلی مقایسه بین پایگاه شغل و طبقه پدر با پایگاه شغل و طبقه فرزند است و تحرک درون نسلی مقایسه بین پایگاه اولین شغل فرد و طبقه او در زمان ورود به بازارکار با پایگاه شغل و طبقه او در زمان مصاحبه است . تحرک بین نسلی بر حسب گروههای شغلی که روابط آنها براساس عرضه و تامین نیروی کار از یکدیگر مشخص شده است .و نیز تحرک از طبقات و اقشار اجتماعی هفتگانه نیز مطالعه شده است . اطلاعات اصلی مورد استفاده در این تحقیق از دو نمونه بیانگر ۰۰۲۲ نفری در شیراز و یاسوج و ازجمعیت شاغل این دو شهر بدست آمده است . همچنین از اطلاعات تکمیلی حاصله از پروندهای مالیاتی و نتایج سرشماری ها و دیگر آمارهای رسمی استفاده شده است . بمنظور تحلیل انواع تحرک اجتماعی جداول متعددی تنظیم شده است . برای مقایسه این جداول از جدول تحرک کامل که بر اساس فرض استقلال موقعیت شغلی طبقاتی فرد از خاستگاه شغلی طبقاتی او است استفاده شده است . به علاوه برای مشخص ساختن میزان تاثیر عواملی که در تحرک بین نسلی و درون نسلی دخالت داشته اند . تکنیک تحلیل مسیر بکار رفته است . نتایج تحقیق نشان می دهد . که در جامعه شهری ایرانم تحرک شغلی متداول است . لکن این تحرک بیشتر بین نسلی واقفی که بر اثر تغییر ساختار شغلی جامعه شهری ایران حاصل شده است . عامل موثر در تحرک شغلی وضع تحصیلی است که در چند دهه اخیر عمومیت پیدا کرده است . همچنین مقایسه دو شهر شیراز و یاسوج نشان می دهد . که در شیراز تحرک صعودی و در یاسوج تحرک افقی شایع تر است . بعلاوه در شیراز زنان بیشتر از مردان متکی به تحصیلات خود و همسران خود هستند . از طرف دیگر تحرک طبقاتی با موانعی روبرواست . که گذشتن از آنها برای عامه مردم امکان پذیر نیست این تحرک به دو منبع ثروت یا مالکیت و قدرت نیاز دارد . که عمدتا در اختیار سرمایه داران مالکان و کارکنان مستقل و مدیران اجرایی است . در نسل گذشته این مدیران اجرایی بوده اند . که به طبقات بالا راه یافته اند. البته به دلیل شرایطی که بر اثر انقلاب و جنگ و بی ثباتی اقتصادی حاصل آمد این امکان برای جمعی از کارگران و اعضا بخش غیر رسمی فراهم شده است . که با تحرک درو نسلی به طبقه کارکنان مستقل بپیوندند.
تحرک اجتماعی
نابرابری اجتماعی
تحرک شغلی
منزلت شغلی
جامعه شهری
مهاجرت
نگارش علی اصغر مقدس
عنوان
^aدانشگاه تربیت مدرس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی