ضرت علی (علیه السلام) پس از خلیف سوم، عثمان بن عفان برای خلافت جامع اسلامی انتخاب شدند. ایشان کمتر از5 سال خلافت جامعه اسلامی را به عهده داشتند و در این مدت علاوه بر جنگهای سه گان جمل و صفین و نهروان، درگیریهایی هم با دشمنان خود داشتند. از جمله این دشمنان، معاویۃ بن ابی سفیان است که به صورت آشکار و پنهان به کارشکنی در امور حکومت حضرت علی (علیه السلام) پرداخت. امام علی (علیه السلام) و معاویه نماد دو گروهی از افراد و عقاید هستند که به تقابل و رویارویی با یکدیگر می پردازند.حضرت علی (علیه السلام) کوشیدند از طریق احیای قرآن و سنت نبوی مردم را به اصل و ریش دین بازگردانند. ایشان با استفاده از قرآن، روایات نبوی و بیانات خودشان، علاوه بر اینکه همگان را با شخصیت خود آشنا میصکنند، به آشکار کردن توطئه های معاویه، بیان حق حکومت برای اهل بیت (علیهم السلام) و توضیح شرایط پس از شهادتشان، می پردازند و از این طریق اقدام به مقابله با اندیشه های معاویه می نمایند.از سوی دیگر معاویه با در هم آمیختن حق و باطل، به کارگیری افرادی برای جعل حدیث و آمیختن آن ها با احادیث صحیح، تطمیع یاران حضرت علی (علیه السلام)، به راه انداختن جنگ و شورش و ناامنی، برانگیختن احساسات مردم و مقصر نشان دادن امام علی (علیه السلام) در قتل عثمان به رویارویی با حضرت علی (علیه السلام) می پرداخت.از نتایج و پیامدهای این تقابل و رویارویی می توان به افشا شدن نقش معاویه در قتل عثمان، افشای باورهای نهان معاویه، ظهور عدم لیاقت معاویه برای حاکمیت جامع اسلامی، شناخت بهتر حق و باطل و نیز تجلی فضائل امام علی (علیه السلام) اشاره کرد که برخی از این موارد در زمان حیات حضرت علی (علیه السلام) و برخی دیگر پس از شهادت ایشان نمود پیدا کرد
روش شناسی رویارویی امام علی (علیه السلام) و معاویه با تاکید بر نهج البلاغه