تحلیل استعارهای گفتمان سیاسی امام علی علیه السلام در جنگ
[پایان نامه]
/ فاطمه کاربخش
؛ استاد راهنما: سیّد مجتبی عزیزی؛ استاد سیّد حسین محمّدی نجم
: دانشگاه قرآن و حدیث (پردیس تهران)
، ۱۳۹۳
۳۴۶ ص.
کتابنامه: ص.۳۴۱ -۳۴۶؛ همچنین به صورت زیرنویس
کارشناسی ارشد
علوم حدیث (گرایش نهج البلاغه)
۱۳۹۳/۱۲/۱۸
۱۷/۵
استعاره برای اولین بار در حوزهی علوم بلاغت در یونان باستان پایهگذاری شد. بر خلاف تصوری که از کارکرد استعاره در ادبیات و علوم بلاغی وجود داشت کارکردهای گستردهتری برای استعاره جهت فهم و درک بهتر پدیدهها مطرح گردید که از قالب ادبیات فراتر میرود و وارد مقولهی استعاره مفهومی میگردد. از منظر شناختی، استعاره مفهومی یعنی: نگاشت از قلمروی مبدأ به قلمروی مقصد با همراه تناظرهایی بین مبدأ و مقصد. با گذشت زمان و آشنایی با کاربردهای بیشتر استعاره؛ دو رویکرد نسبت به آن به وجود آمد: نگرش کلاسیک؛ که استعاره را صرف صناعات ادبی میداند و نگرش رمانتیک؛ که تفکر انسان را اساسا استعاری میداند. اگر بخواهیم مرزی میان زبان حقیقی و استعارهی قائل شویم؛ مبحث دلالتهای غیرلفظی (لفظ بر معنی) در منطق میباشد، به گونهای که در دلالت مطابقت معنای حقیقی و در دلالت تضمن و التزام استعمال استعماری مراد است. میتوان روشها و شیوههای کاربرد استعاره در جهان امروز را به موارد زیرخلاصه نمود: ۱ـ شکلدهی و کاشت افکار عمومی ۲ـ جهتدهی به رفتارها و کنشها ۳ـ دستکاری و تغییر نظرات و نگرشهای پیشین در صدر اسلام نیز، از قرن اول هجری الفاظ جهت رسیدن مطلوب بکارگرفته میشد نه اینکه صِرف زیبا آفرینی و تزیین سخن باشد لکن کلام در خدمتِ ارزشهای دینی بود. امیرالمومنان علی ۷ در گفتمان سیاسی از استعاره مفهومی به عنوان قدرت نرم برای آگاه سازی و ارشاد جامعه استفاده میکردند لذا در جایگاه حاکم اسلامی نسبت به کوچکترین سخن و رفتار خود در جنگ با تدبر و بصیرت عمل میکردند. بدین منوال که بیشترین فراوانی کاربرد استعاره در کلام امیر بیان پس از خلافت؛ جهت دهی به رفتار، سپس شکل دهی و کاشت افکار و در آخر دستکاری و تغییر نگرشهای پیشین دارد لذا جهت دهی پرکاربردترین ابزار برای هدایت و تربیت میباشد از آن رو که راهنمایی و ارشاد در آن غیر مستقیمتر است. در کلام امیرالمومنان علی ۷ به عنوان حاکم اسلامی استعاره ابزاری میباشد در جهت رستگاری افکار عمومی نه چون برخی دولتمردان شرق و غرب راهی برای فریب و سیاه نمایی. کلید واژه: استعاره مفهومی، امام علی ۷، گفتمان سیاسی، جنگ جمل، جنگ صفین، جنگ نهروان.
علیبن ابیطالب(ع)، امام اول، ۲۳ قبل از هجرت - ۴۰ق. -- نظریه درباره جنگ