آرزوهای طولانی از مقولههایی است که در روایات از آن نهی شده و آثار و نتایج سوئی برای آن شمرده شده است. در مقابل، بلند همّتی مدح و ستایش شده و آثار و نتایج مثبت و نیکی برای آن قلمداد شده است. از آنجایی که این دو مقوله هر دو جنبه روان شناختی دارند، چه بسا در گمان بعضیها تفکیک میان این دو سخت بنماید. مسأله این تحقیق این است: اوّلاً مفهوم و معنای آرزویهای طولانی و بلند همّتی چیست و ثانیاً چه مرزهایی میان این دو وجود دارد تا مانع از خلط آنها شود؟ این نوشتار برای پاسخ به این مسأله از منظر آیات و روایات با تأکید بر روایات علوی به روش توصیفی تحلیلی و شیوه کتابخانهای سامان یافت و بدین نتایج دست یافت: الف ـ آرزوی طولانی یعنی خواستن چیزها یا اموری که خارج از حیطهی قدرت و اختیار بشر است و فرد با فکر کردن به آن و صرف وقت و تلاش در آن راه، صرفاً عمر خویش را تباه کرده است. این حالت نفسانی آثار مخربی بر دو حوزه شناخت و رفتار انسان میگذارد. همّت به معنای توجّه به شیء در جهت جذب یا دفع آن است که در انسان ایجاد میشود. بلند همّتی به بلند نظريی اطلاق میشود كه همراه عزم و اراده و تلاش فراوان باشد که آثار مثبت و نیکی بر معرفت و رفتار انسان میگذارد. ب ـ عوامل شناختی و رفتاری در پیدایش بلند همتی و آرزوهای طولانی دخیلند و میان بلند همّتی و آرزوهای طولانی دو مرز معرفتی و رفتاری وجود دارد. در واقع از عوامل پیدایش آرزوهای طولانی و بلند همّتی و راه تأثیرات مثبت بلند همّتی بر ساحت معرفتی و رفتاری انسان و تأثیرات منفی آرزوهای طولانی بر این دو ساحت میتوان بلند همّتی و آرزوهای طولانی را از هم جدا نمود. تفصیل این تأثیرات در ادامه نوشتار آمده است.کلید واژهها: آرزوی طولانی، بلند همّتی، دون همّتی، ساحت معرفتی، ساحت رفتاری.