عنوان

اصول فهم و نقد روایات تاریخ انبیاء در گستره بحارالانوار

۳۰۲۵پ

فارسی

اصول فهم و نقد روایات تاریخ انبیاء در گستره بحارالانوار

[پایان نامه]

/ ناصر حیدرزاده

؛ استاد راهنما: محمد کاظم رحمان ستایش؛ استاد مشاور: نعمت الله صفری فروشانی

: دانشگاه قرآن و حدیث (پردیس تهران)

، ۱۳۹۶

۲۸۸ ص.

: جدول

کتابنامه: ص.۲۷۱ -۲۸۸؛ همچنین به صورت زیرنویس

دکتری

علوم قرآن و حدیث

۱۳۹۶/۰۷/۱۶

۱۹/۲۵

دست‌یابی به سنّت به عنوان مهم‌ترین منبع تعالیم دین اسلام بعد از قرآن کریم از بستر حدیث حاصل می‌شود. با توجه به تنوع و گوناگونی موضوع روایات، بهره‌مندی و فهم و نقد آنها در دانش‌های مختلف، تابع برخی اصول و قوانین کلی و گاه اصول خاص مرتبط با آن دانش‌هاست. از موضوعات چالش‌برانگیز در روایات، تاریخ انبیای پیشین است که در منابع مختلف بدان پرداخته شده است. از آنجا که در علم تاریخ منبع خاصی غیر از متون دینی، برای تاریخ پیامبران وجود ندارد، مطالعۀ روایات این حوزه و پیرایش، بازشناسی و فهم دقیق آن، اهمیتی دو چندان می‌یابد و ضروری است که بین اصول و روش‌های حدیث‌پژوهی و تاریخ‌پژوهی در این موضوع مقارنه‌ای ایجاد شود. بر این اساس مسأله این است که روایات تاریخ انبیا را با چه اصولی باید فهمید و نقد کرد؟ در این پژوهش به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی به مباحث تاریخ انبیاء در بحارالانوار پرداخته شده و ضمن انجام بحث‌های مصداقی، اصول مشترک در فهم و نقد روایات تاریخ انبیاء استخراج و تطبیق شده است؛ همچنان که اصولی اختصاصی در هر دو حوزۀ فهم و نقد روایات تاریخ انبیاء شناسایی و تبیین شده است. مهم‌ترین اصول فهم در راستای شناسایی متون روایات تاریخ انبیاء همانند روایات سایر حوزه‌ها، اطمینان از متن حدیث با بهره‌مندی از نسخه‌های مختلف منابع و زدودن جعل، تصحیف و تحریف از روایات است؛ همچنان که مهم‌ترین اصول فهم در مرحلۀ شناخت ظاهر روایات، توجه به واژه‌شناسی و متون ادبی کهن، قواعد صرفی، نحوی و اسلوب‌های بلاغی زبان عربی است. علاوه بر این کاربردی‌ترین اصول در مرحلۀ فهم مقصود: مرجعیت قرآن، لزوم ارائۀ فهمی هم‌خوان با مجموعۀ روایات، توجه به اسباب و فضای صدور روایات، لزوم ارائۀ شرح سازگار با اعتقادات قطعی، توجه به تقیه‌ای بودن برخی روایات، مقابله روایات با متن کتاب‌های مقدس، بهره‌مندی از امور باستانی و آثار تاریخی و سکوت در جزئیات شناسایی شده است. مهم‌ترین اصول نقد مشترک روایات تاریخ انبیاء با سایر حوزه‌ها نیز قرآن، سنّت و روایات مقبول، عقل و استدلال‌های منطقی، اجماع، تاریخ و مسلمات قطعی، تشویش و اضطراب متن و رکاکت است و معیارهایی چون جلالت شأن و عصمت انبیای الهی و سازگاری با اسرائیلیات از اصول نقد اختصاصی روایات این حوزه قلمداد شده است.کلید واژه: تاریخ انبیا، اصول فهم روایات، اصول نقد روایات، روایت، فهم حدیث، نقد حدیث، بحارالانوار.

پیامبران -- تاریخ -- احادیث

پیامبران -- تاریخ -- از منظر بحارالانوار

حیدرزاده

، ناصر

رحمان ستایش

صفری فروشانی

، محمد کاظم

، نعمت الله

، استاد راهنما

، استاد مشاور

ایران

موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث قم

20180917

P۳۰۲۵

p

TF

92029

1

a

Y