عنوان

نقش حکومت در تاسیس و توسعه فقه حنفی

۲۸۵۲پ

فارسی

نقش حکومت در تاسیس و توسعه فقه حنفی

[پایان نامه]

/ حکیمه مشتاقی

؛ استاد راهنما: عابدین مومنی ؛ استاد مشاور: محمد شفق خواتی

: دانشگاه قرآن و حدیث (پردیس تهران)

، ۱۳۹۴

۲۰۸ ص.

کتابنامه: ص.۱۹۶ - ۲۰۸؛ همچنین به صورت زیرنویس

کارشناسی ارشد

فقه و مبانی حقوق اسلامی

۱۳۹۴/۱۲/۱۸

۲۰

فقه به عنوان نظام ایدئولوژیک اسلام که در بردارنده اوامر شارع مقدس است، در طول تاریخ به خصوص بعد از رحلت حضرت رسول9 دستخوش تحولات فراوانی گردید. در این راستا حکومت و سیاست به عنوان مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر "تأسیس و توسعه محتوایی" فقه از جایگاه ویژه‌ایی برخوردار است. سیر تاریخی فقه و ادوار گوناگون آن و هم‌چنین پیدایش مذاهب مختلف فقهی را می‌توان در نحوه برخورد حکومت‌ها با دین جستجو نمود. نیاز احکام حکومتی به مشروعیت فقهی و به طور کلی نیاز حکومت به یک اندیشه نظام‌مند حقوقی که در واقع فقه مذاهب برطرف‌کننده این نیاز بوده است، نه تنها مهم‌ترین ابزار فقهی و حقوقی قدرت‌ها برای دستیابی به اهداف سیاسی خود محسوب می‌گردد، بلکه باعث تقدم نظام سیاسی بر نظام فکری و مذهبی گردیده است. یکی از مهم‌ترین این نظام‌ها، حکومت بنی‌ العباس در قرن دوم تا شش هجری بوده است. بنی‌عباس برای تقویت اقتدار سیاسی و کسب مشروعیت از ناحیه دین، از سیاست مذهبی کمک گرفتند تا یکپارچگی قدرت سیاسی را تقویت نموده بر چند دستگی‌ها غلبه کنند و با پیوند زدن حاکمیت خود به دین، رعایا را به طاعت فراخوانند. فقه حنفی در زمان خلاء آراء فقهی مورد نیاز حاکمان شکل گرفت. عواملی چون آزاداندیشی، رأی، قیاس و حیل شرعی توانست خلاء فقهی و حقوقی نیازهای حکومت و جامعه را پوشش دهد. ارتباط و نزدیکی فقه حنفی با قدرت و تحکیم پایه‌های آن باعث گردید دولت‌ها از این مذهب دفاع کرده و آن را مورد حمایت قرار دهند. از این‌رو به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که داشت به سرعت به بدنه نظام سیاسی و قضایی رسمی ‌راه یافت و در بخش‌هایی از امپراطوری عظیم اسلامی در روزگار خود و پس از آن مبنای تصمیم‌گیری حقوقی، سیاسی و اجتماعی قرار گرفت. از این‌رو فقه حنفی در پیدایش خود به شکل مکتب رأی مطرح گردید ولی در توسعه محتوایی به عنوان مذهب فقهی به حیات خود ادامه داد. این مسئله در این تحقیق در دو فرضیه مطرح شده است. فرضیه نخست به نقش حکومت در تأسیس فقه و ارتباط معنادار فقه و کلام با نهادهای قدرت می‌پردازد و فرضیه دوم تأثیر اقتدار سیاسی بر رشد و توسعه محتوایی فقه را در برمی‌گیرد. بر همین اساس می‌توان گفت، اکثر مبانی فقهی و ادله اثبات احکام در ابتدای پیدایش سیاسی بوده و تحت حمایت قدرت‌ها توسعه یافته‌اند، ولی به مرور زمان و در دوره‌های بعد به صورت ایدئولوژیک و یا حتی مذهب و مکتب خاص رشد و توسعه نموده است.کلیدواژه‌ها: حکومت، تأسیس، توسعه، فقه، حنفی.

مشتاقی

، حکیمه

مومنی

شفق خواتی

، عابدین

، محمد

، استاد راهنما

، استاد مشاور

ایران

موسسه علمی وفرهنگی دارالحدیث قم

20171204

p ۲۸۵۲

p

TF

92029

1

a

Y