پیامبر اکرم(ص) پس از پایه گذاری اساس دین، تلاش کرد ساختارها و محتوای مناسب زندگی مطلوب را در تمام زمینه های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی سامان دهد. لذا به واسطه آموزه ها، رهنمودها، روش ها و اقدامات دلسوزانه ایشان، مردم با معیارهای دینی و اسلامی و عقلانی آشنا گشتند اما اساس و ریشه صفات، عادات و نظام جاهلی از بین نرفت؛ لذا بعد از رحلت جانسوز پیامبر اکرم(ص) و ماجرای سقیفه، ساختار حکومت اسلامی به واسطه عملکرد خلفا و غصب خلافت از امام علی(ع) در طول بیست و پنج سال دگر گون شد.این پایان نامه به بررسی و تحلیل عملکرد بیست و پنج ساله خلفا بر اساس روش تاریخی تحلیلی و با استفاده از اسناد و مدارک دینی می پردازد. پایان نامه ابتدا به بیان عملکرد خلفا در زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی پرداخته، سپس آثار عملکرد ایشان را تبیین کرده و در آخر تحلیل و نقد امام علی(ع) از عملکرد و آثار بیست وپنج ساله خلفا را بر مبنای نهج البلاغه مورد بررسی قرار داده است و این نتیجه حاصل شد که نهادینه بودن صفات و خوی جاهلی و ماجرای سقیفه از عوامل مهم منحرف شدن مسیر حکومت اسلامی محسوب شده و جامعه اسلامی را به دورانی بدتر از عصر جاهلیت تنزل داد. با روی کار آمدن خلفا و سیاست های ایشان، سنت نبوی تغییر یافت و بدین گونه، مردم دوباره به صفات، معیارها، اعتقادات، و نظام های خاص فکری و اعتقادی عرب جاهلی بازگشتند تا جایی که امام(ع) اصلاح امور امت و بازگشت به سنت نبوی را در گرو پراکنده شدن تمام یاران خویش جز اندکی از شیعیان بیان می دارد. در واقع امیر المومنین(ع) با تحلیل و نقد خویش از عملکرد و آثار بیست و پنج ساله خلفا، توانست از مشکلات و موانع دیروز و امروز جهان اسلام پرده برداشته و به ریشه یابی آنها بپردازد و این تحلیل ها و نقدها از سوی امام(ع) می تواند برای زمامداران مسلمان در هر دوره و عصری راهنمایی مفید و کارساز باشد.کلید واژه ها: امام علی(ع)، سقیفه بنی ساعده، عصر جاهلیت، عملکرد، خلفا، کارکرد