عنوان

آسیب شناسی فقهی اشعار رایج مدیحه سرایی و مراثی در دهه اخیر

۲۷۴۲پ

فارسی

آسیب شناسی فقهی اشعار رایج مدیحه سرایی و مراثی در دهه اخیر

[پایان نامه]

/ محمدحسین شکروی

؛ استاد راهنما: مهدی ساجدی

: دانشگاه قرآن و حدیث (پردیس تهران)

، ۱۳۹۴

۱۶۱ ص.

کتابنامه: ص.۱۵۰ -۱۶۱؛ همچنین به صورت زیرنویس

کارشناسی ارشد

فقه و مبانی حقوق اسلامی

۱۳۹۴/۰۷/۱۱

۱۸/۵

در جای خود ثابت است که مدح و مرثیه در حقّ پیامبر و خاندان رسالت^و آنچه مورد تحسین عقلاست؛ از حیث عقل و شرع مطّهر مورد تشویق و ترغیب بوده،حتّی می‌توان برای تأیید چنین عملی از قرآن کریم نیز شاهد آورد؛مانند:سلامٌ عَلی نُوح، سَلامٌ عَلی إبرَاهِیم، سَلامُ عَلی آلِ طَه وَ یاسِین و ... ولیکن در مدح و مرثیه متداول در لسان عامّه، حدودی باید رعایت و مورد مداقّه واقع شود. تا مدح و مرثیه دچار ابتذال نشود، و از حدود شرعی خود خارج نگردد؛ چراکه به موجب آیات کریمه :﴿لا تَغلوا فِی دِینِکم﴾ ، ﴿تِلکَ حُدودَ الله﴾ و آیات متعدد دیگر و روایات مسلّمه مثل فقره ی زیارت جامعه کبیره و یا صلوات شعبانیه: المُتَقدَّمُ لَهم مارِق،وَ المُتَأخِّرُ عَنهُم زاهِقٌ وَ اللازِمُ لَهُم لاحِق....یعنی هرکس بر آنها تقدّم جوید،از دین خارج می‌شود.و هرکس از آنان عقب ماند، نابود شود.و هرکس همراه آنان باشد،ملحق به آنها خواهد شد. مدح و مرثیه باید مرضیّ پروردگار متعال و منطبق بر قواعدی باشد،که از طرف شارع مقدّس بیان شده است.و لذا در این رساله حتیّ المقدور سعی شده،تا مرزها و حدودی که خروج از آن مورد رضایت اهل بیت عصمت و طهارت^نیست، بیان شود و به اصطلاح خطوط قرمز مدح و مرثیّه مشخص گردد. چرا که مدح و مرثیه اثر به سزایی در إحیا و گسترش فرهنگ اصیل اسلامی در جامعه ایجاد می کند و لذا آسیب هایی همچون:غلوّ، لغویات، أکاذیب،أباطیل،کفریّات،هجویّات،لهویّات و... باعث سست شدن و تخریب اعتقادات جامعه شده و یا حدّاقل اثر سازندگی آنها را کاهش می دهد.از یک سو این هنر به عنوان زبان گویای مبلغّان معارف دینی جهت بیان وقایع، اهداف و انگیزه های قیام و یا تبیین شرائط سیاسی اجتماعی حاکم بر معصومین عظام^در قالب شعر بوده و از این رو باید با علم و آگاهی بیشتر تصویر صحیحی از مقام،افکار، مکارم و محامد و کرامات معصومین ^ را متناسب با شأن این بزرگواران به ارادتمندان و پیروان آنها ارائه کرد،تا شور مجامع اهل بیت^توأم با شعور روز افزونتری شود،و این امر محقّق نمی شود؛مگر آنکه نغمه سرا یان و شعرا و مضمون پردازان ما عالم به فقه پویای شیعی باشند. تا هم بتوانند با بیان حقایق از مقام امامت و ولایت دفاع کنند.و هم جامعه را از انحرافات ، آفات و خرافات به دور نگه دارند.از سوی دیگر سرودن شعر و إنشا ی آن به خودی خود و به دور از هر عارض ثانوی، عملی مباح محسوب می‌شود؛ امّا عروض عناوین ثانوی بر آن می تواند، آن را از حدّ مباح خارج نموده. و در زیر مجموعه حرام یا مستحب وارد سازد . به عنوان نمونه در صورتی که شاعر شعری را در مدح امامان معصوم^ بسراید و یا در قالب شعر بخواهد ،حقّانیت آنان را اثبات نماید‍، این نمونه شعر مستحب و در پاره ای موارد واجب می‌‌گردد. امّا اگر شاعر در قالب شعر بخواهد، مومنی را هجو نماید، یا باطلی را ترویج نموده، و از آن دفاع کند. یا مضامین به کار رفته در آن باطل و بعضا ًلهو و غیر اخلاقی باشد‍، می تواند عنوان حرام و حتیّ مجرمانه به خود گیرد. از این رو در این رساله تلاش شده،با تبیین شاخصه های مطلوب و اسلامی در سُرایش شعر و بیان آثار و آسیب های آن در فروض مختلف،با بررسی منابع آن را قانون مند و منضبط ساخت.

مدیحه سرایی (فقه)

مرثیه سرایی (فقه)

شکروی

، محمد حسین

ساجدی

، مهدی

، استاد راهنما

ایران

موسسه علمی وفرهنگی دارالحدیث قم

20171118

p ۲۷۴۲

p

TF

92029

1

a

Y