این پژوهش با عنوان تنظیم جمعیت ، وظایف و مسئولیتهای حکومت اسلامی در صدد است تا با نگاهی متفاوت و اصیل به موضوع مورد بحث –که همان پیروی از قرآن و سنت معصومین علیهم السلام است- به راهکاری مناسب جهت برون رفت از وضعیت کنونی نظام اجتماعی سیاسی حاضر دست یابد.گام نخست در این راه بررسی آیات و روایات ، جهت پیبردن به نظر مورد قبول شارع است که مهمترین گام در جهت دستیابی پژوهش به هدف اصلی خود است.گام دوم دستیابی به وظایف کلی حکومت اسلامی در جهت نیل به مقصود شارع در زمینه فرزندآوری و تکثیر نسل است.در مجموع، با توجه به آیات و روایات مرتبط و همچنین سیره ائمه ، استفاده میشود که ازدواج عملی مقدس و به عنوان یک ضرورت به منظور تکثیر نسل و مبارزه با انگیزهها و زمینههای فساد میباشد لذا در تحقق این امر وظایف و مسئولیتهایی متوجه جامعه اسلامی و والیان حکومت اسلامی است چرا که مفاد ادله بررسی شده این مطلب را به صراحت اعلام میکند که جلوگیری از ایجاد شرایط مساعد جهت فرزندآوری توسط هر کس اعلام جنگ و صف آرایی با پروردگار متعال است و سرانجامی جز خسران نخواهد داشت.بررسی آراء و نظریات اندیشمندان و فقها مشخص مینماید که تشویش و اختلاف آراء صادره از جانب ایشان به علت غفلت از دو مقوله بودن و دو بُعدی بودن مسئله مورد بحث و جدا نکردن موضوع در بُعد فردی و مسئولیتآوری زوجین و بُعد اجتماعی و مسئولیتآوری حکومت اسلامی است.مسلماً روشن شدن این مطلب و قبول آن موجب میشود که حکم واقعی ثانوی در مسئولیتآوری زوجین را در موضوع مسئولیتآوری حکومت اسلامی تسری ندهیم و این امر موجب نزدیک شدن آراء دانشمندان و فقها خواهد شد.مسئله قابل تأمل این است که موافقان و مخالفان تکثیر و ازدیاد نسل و فرزندآوری باید توجه داشته باشند که چه در امر تکثیر و چه در امر تحدید نسل، حکومت اسلامی نمیتواند زوجین را وادار به فرزندآوری کند یا از فرزندآوری باز دارد.در هر شرایطی حکومت اسلامی موظف است با اقدامات فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و اقتصادی با ایجاد شرایط مناسب، زمینه را جهت تزویج، فرزندآوری و تربیت فرزندان فراهم آورد.کلید واژه : حکومت اسلامی ، تنظیم جمعیت ، تولید نسل و فرزندآوری ، امت اسلامی ، تربیت فرزند