قدرت مسلم این است که نهضت تجدد دینی و دنیوی در ایران با توجه به هرج و مرج فکری و فرهنگی منورالفکران، و ت╩ثیر شدید اغراض سیاسی در آنان و عدم خودآگاهی نسبت به ماهیت اصیل دین و تفکر غربی، نتوانست در مسیری که غرب آن را تجربه کرده بود، قرار گیرد و نتیجتا همچنان که رنسانس غرب با تمام ویژگیهایش و تلقی جدید با همه ممیزاتش در ایران تحقق نیافت و به تبع آن اصلاح دینی که در حقیقت همان دینزدایی در عرف منورالفکران است و نمیتوانست چیزی جز اومانیستی کردن و دایرمدار قرار دادن وجدان فردی در تشخیص و فهم دینی باشد، تکوین یابد. حتی برجستهترین منورالفکر ملحد ایرانی الاصل نیز نتوانست جز شبحی از ماهیت دین و فکر غرب را دریابد. این منورالفکر یعنی آخوندزاده ذهنیاتش بر اثر ترجمه روسی فرهنگ منورالفکری غرب و نیز برخی کتابهای روسیان - که در جریدههای تفلیس منتشر میشد - بسیار مغشوش و آشفته است.
سیر تفکر معاصر در ایران: تجدد و دینزدایی در اندیشههای میرزا فتحعلی آخوندزاده
دنیویگرایی
تجدد
روشنفکران - ایران
BL
۲۷۴۷
/
۸
/
ت
۲،
م
۴۵
مددپور، محمد
۱۳۳۴ -
تجدد و دینزدایی در اندیشههای میرزا فتحعلی آخوندزاده
ایران. وزارت آموزش و پرورش. مأسسه فرهنگی منادی تربیت