عنوان

بررسی شرایط و روش های اعمال قدرت حاکمیت از دیدگاه امام علی (ع) با تاکید بر نهج البلاغه

۲۶۵۷پ

فارسی

بررسی شرایط و روش های اعمال قدرت حاکمیت از دیدگاه امام علی (ع) با تاکید بر نهج البلاغه

[پایان نامه]

/ فاطمه زهرا حاتمی ماربینی

؛ استاد راهنما: حسین رحیم زاده خراسانی

: دانشگاه قرآن و حدیث (پردیس تهران)

، ۱۳۹۴

۱۸۱ ص.

کتابنامه: ص. ۱۷۵ - ۱۸۱؛ همچنین به صورت زیرنویس

کارشناسی ارشد

علوم و معارف نهج البلاغه

۱۳۹۴/۱۱/۲۵

۱۸

چگونگی تأثیرگذاری در مردم جامعه، همواره از مهم¬ترین دغدغه¬های حاکمان و رهبران جوامع انسانی، جهت حمایت، همراهی و تبعیت از خواسته¬های آنان بوده است. روش¬های اعمال قدرت حاکمیت عبارت است از بکارگیری روش¬های مؤثر، جهت دست¬یابی به این هدف حاکمان و رهبران جوامع. همچنین مقتضیات مؤثر بر اتخاذ یک روش خاص و ترجیح روشی بر روش دیگر، با توجه به شرایط و اقتضای موقعیت جوامع، به فکر هوشمند و زیرکی حاکمان برای دستیابی به هدف تبعیت‌پذیری مردم بستگی دارد. تلاش این نوشتار بر آن است تا روش¬های اِعمال قدرت حاکمیت در زمان حکومت امام علی 7 را شناسایی و استخراج کند؛ چرا که نوع روش¬های اِعمال شده در جامعه‌ی تحت حکمرانی امام 7، سبب همراه¬سازی، همیاری و تبعیت هرچه بیشتر مردم جامعه از والی حکومت و نیل به اهداف ایشان شده است. این تحقیق به بررسی شرایط و مقتضیاتی نیز پرداخته است که امام علی 7 جهت اتخاذ روش¬های اِعمال قدرت خویش به آن‌ها توجه ویژه داشته و در راستای آن‌ها به گزینش مناسب¬ترین روش اعمال قدرت پرداخته است. به علاوه شرح موانع موجود بر سر راه امام علی 7 جهت اعمال قدرت مطابق با خواست ایشان، از دیگر موضوعاتی است که مطرح گشته است. نگارنده برای دست¬یابی به این مقاصد، روش¬های به کار گرفته شده توسط امام علی 7، جهت اِعمال قدرت حکومتی را مورد بررسی قرار داده و مجموعه سخنان آن حضرت را نیز به ویژه با تأکید بر نهج¬البلاغه، به روش «فقه الحدیثی» و «تشکیل خانواده‌ی حدیث» آن تحلیل کرده است.با توجه به بررسی¬های صورت گرفته می¬توان دریافت که نوع برداشت امام علی 7 از مفهوم قدرت، در سیره‌ی عملی ایشان در خصوص موضوعات مطروحه کاملاً مؤثّر بوده است. حضرت علی 7 قدرت را تنها وسیله‌ای می‌دانست که باید در مجرای حمایت از پیاده‌سازی دین خدا و تکریم بندگان او به کار گرفته شود و نه وسیله‌ای برای سلطنت¬مداری زورگویانه قدرتمندان. با توجه به این دیدگاه، اِعمال قدرت حاکمیت، به اقداماتی گفته می¬شودکه از طرف دولت حاکمه، به منظور تأثیرگذاری در رفتار و افکار مردم، جهت رسیدن به هدف احیای شأن الهی، صورت می¬پذیرد. آموزش به عموم مردم و تلاش برای توسعه‌ی علم، ایجاد رفاه در حوزه‌ی اقتصادی و امنیتی، اقناع مردم، ایجاد روحیه‌ی تشویق و قدردانی از نیکوکاران در جامعه، مدارا با مردم، نظارت، برخورد قهرآمیز، و عفو از مهم‌ترین روش‌هایی هستند که امام علی 7 جهت اعمال قدرت حکومتی به کار بسته‌اند. لکن ایشان همواره قبل از اتخاذ هر یک از روش‌های یاد شده، به تطابق آن‌ها با اصول، و تناسب¬شان با شرایط مخاطبان، توجه داشتند. در اندیشه‌ی‌ امام علی 7 مواردی از جمله: دین مداری، عدالت¬ورزی، وفای به عهد، حفظ وحدت، مشورت، دوراندیشی، صداقت، و رعایت حقوق مخالفان، از اصول مهمی هستند که قبل از اتخاذ هر روش باید به رعایت آنان اهتمام ورزید. گر چه تمام برنامه¬های اِعمال قدرت حاکمیت امام علی 7 بدون نقص و در نهایت کمال بود، لکن بر سر راه ایشان موانعی وجود داشت که منجر گردید برخی از برنامه‌ها مطابق با نظر ایشان محقق نشود؛ شکل¬گیری مبنای الگویی بر اساس رفتار و افکار خلیفتین، نبود مجال کافی و طبقه‌بندی امور به أهم و مهم، ضعف بینش و بصیرت عامه‌ی مردم، و راحت¬طلبی و عدم حمایت همه جانبه‌ی مردم را می‌توان از جمله‌ی این موانع دانست. کلید واژه‌ها: قدرت، اِعمال قدرت حاکمیت، اصول اعمال قدرت، اقناع، موانع اعمال قدرت، روش‌‌های حاکمیت، شرایط اعمال قدرت.

حاتمی ماربینی

، فاطمه زهرا

رحیم زاده خراسانی

، حسین

، استاد راهنما

ایران

موسسه علمی وفرهنگی دارالحدیث قم

20171010

P۲۶۵۷

p

TF

92029

1

a

Y