به موجب برخی از آیات و روایات، نفوس در عالم برزخ و آخرت تغییرات و تحولاتی غیرارادی دارند. افزون بر این شماری از روایات از تحول ارادی و اختیاری گروهی از نفوس در آخرت حکایت دارند. بنابراین، بهطورقطع میتوان ادعا کرد که در منطق اسلام، پس از جدایی روح از بد