عنوان

جایگا تقوا در قرآن و سنت، ریشه ها، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن

فارسی

جایگا تقوا در قرآن و سنت، ریشه ها، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن

معصومه سبزه کار

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

1391

تقوا در لغت یعنی پرهیز از گناه و اطاعت امر خداوند، و در اصطلاح به این معنی است که بنده فرمان شرع را سپر خویش سازد تا تیر نهی به او نرسد. از مجموع آیات قرآنی چنین برداشت می شود که تقوا همان احساس مسؤولیت و تعهدی است که به ئنبال رسوخ ایمان در قلب، بر وجود انسان حاکم می شود و او را از فجور گناه باز می دارد و به نیکی و پاکی دعوت می کند. کاوش درباره ی این واژه که از رایج ترین کلمات مذهبی است و در قرآن و نهج البلاغه در زمینه ی گسترده از آن بحث به میان آمده است، می تواند برای هر پژوهشگر علاقه مند به تحقیقات قرآنی نکات بسیار ارزنده و سازنده ای را در بر داشته باشد. واژه تقوا در قرآن مجید هفده بار و مشتقات آن 250 بار تکرار شده، خداوند سبحان در 49 موضع متقیّن را ستوده است و در 89 مورد از پاداش ها و اثرات نیکوی آن یاد نموده است. و همچنین این کلمه در نهج البلاغه امیرمومنان علی-علیه السلام- نیز 45 مرتبه و مشتقات آن صد مرتبه به کار رفته است. این واژه مانند ایمان دارای درجاتی است که بر اساس فرمایش امام صادق(ع) می توان آن را به سه مرتبه ی تقوای عام، تقوای خاص و تقوای خاص الخاص تقسیم نمود. فرد برای این که بتواند به درجه ای از تقوا برسد در ابتدا باید موانع آن را از خود دور کند. جهل، غیبت، محبت دنیا، وعده ی دروغ، افشا سرّ و ... از جمله موانع تقوا نامیده می شوند. در مرحله ی بعد باید راهکارهای رسیدن به تقوا ( راه اسلام، آیات قرآن، پرستش پروردگار، انذار، روزه، قصاص، اجتناب از پرخوری و محاسبه نفس را بیابد و آن ها را به طرز صحیحی به کار گرفته تا در مسیر تقوا و پرهیزکاری قرار گیرد. وقتی که فرد به درجه ی تقوا و پرهیزکاری رسید، در نتیجه ی تقوای او آثاری نمایان می شود که این آثار به دو جنبه ی فردی و اجتماعی تقسیم می شود. عمل فرد متقی مورد قبول پروردگار واقع می شود، او همیشه در پی اعمال نیک است و در انجام آنها نیت خالصانه دارد به همین خاطر مشمول رحمت الهی واقع می گردد. امور دنیا و آخرتش هموار می شود به طوری که مشکلات دنیوی او حل شده و در آخرت هم نامه ی شخص پرهیزگار به هر چه که خداوند به او عطا فرموده قانع است و در هر لحظه شکرگزار او بوده و به او توکل می کند. فردی که راه رسیدن به تقوای الهی را در پیش گرفته در اجتماع هم قرب و منزلتی افزون می یابد و مورد توجه و مهر دیگران واقع می شود و بعد از مرگش از او به نیکی یاد می کنند. همین تقوا است که موجب اتحاد و همبستگی افراد جامعه می شود و قلب های آن ها را به هم پیوند می دهد.

پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه;