عنوان

حسن ظن به خدا

فارسی

حسن ظن به خدا

فاطمه عقیلی رنانی

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

1391

موضوع کلی در این نوشتار حسن ظن به خداوند متعال است. این صفت در آیات قرآن و روایات نیکو شمرده شده و تأکید فراوان بر آن استکه مبادا بنده به خاطر کثرت تهدیدهای قرآنی و عذاب و آتش برای کافران و معصیت کاران از وعده های رحمت و امید به حق مأیوس شده و از لطف و کرم خداوند نا امید شود. از آنجایی که همیشه اضداد در کتار هم باعث شناخت بهتر و عمیق تر موضوع می شود، در کنار حسن ظن به خداوند جل جلاله، سوء ظن به حضرتش ، و آثار و تبعات منفی آ نیز پرداخته شده است. گذشته از کنجکاوی و علاقه شخصی به موضوع احساس شد جامعه نا آگاهانه از حسن ظن به خداوند غافل شده و حتی مفهوم آن در بین مردم جا نیفتاده است و ملموس نیست، به همین خاطر موضوع را از حسن ظن و سوء ظن به مردم، آثار و نتایج مثبت و منفی آن از نظر اخلاقی و روابط اجتماعی انسانها با یکدیگر ، بررسی کرده و راهکارهایی هر چند به اختصار در رسیدن به مطلوب توضیح داده شده است. و البته در کنار آن این مطلب مورد نظر است که در بیشتر مواقع شناخت صفات و کمالات خداوند به طور مستقیم و در حد اعلی مشکل به نظر می رسد مگر این که در حد نازلتر، آن صفات در بین بندگان دیده و لمس می شود تا فهم آن کمال در بالاترین حد ممکن آسان تر شود. خود خدای تعالی نیز در معرفی بهشت و جهنم مثالهای ملموس حسی برای ما می زند تا درک نعمات و نقمات بهشت و جهنم برای انسانها راحت تر باشد. خداوند متعال هر گونه بدگمانی و بدبینی را که منجر به الکه دار ساختن شخصیت کسی حتی در محیط فکر و پندار می شود، تحریم نموده و دستور داده استکه جامعه با ایمان، از هر گونه سوء ظن نسبت به همدیگر بپرهیزند.و در اینراستا فقط ایمان به خداوند است که می تواند جلوی این تجاوزها را بگیرد . حال اگر کسی نسبت به خود خدای تعالی حسن ظن نداشته باشد و ایمان به لطف او و امید به حق در او قوی نباشد گذشته از این که هر لحظه از حضرت حق دورتر و دورتر می شود،به یقین روابط اجتماعی او هم دچار مشکل می شود و در ضمن از اثرات فراوان روحی و روانی آن هم نباید غافل شد. هدف اصلی اثبات لزوم و ضرورت حسن ظن به خدا، آثار و تبعات آن بوده است ولی همانطور که بیان شد اهداف فرعی مورد نیاز هم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. به دلیل محدودیت منابع که مشکل عمده و اصلی بوده است و همچنین کلامی بودن موضوع دامنه آن خیلی گسترده و وسیع نیست ابعاد مختلف آن بطور فشرده در حد آیات قرآن و روایات ائمه معصومین(ع) بیان شده است. اهتمام به این بوده است که منابع مربوط به عناوین اصلی تحقیق از منابع دست اول و مرجع استفاده شود، از جمله در فصل اول از کتب لغت مرجع مثل: مفردات فی غریب القرآن – اللسان و التهذیب ، کتاب العین و در فصل مربوط به آیات قرآن و روایات از تفاسیر معتبر شیعی و کتب روایی مهم استفاده شود به طور مثال: تفسیر المیزان، تفسیر نمونه، تفسیر مواهب علیه، مستدرک سفینه البحار، بحار الانوار، نهج البلاغه، شرح مصباح الشریعه ، عوالی اللثانی و .... روش تحقیق، کتابخانه ای و به صورت فیش برداری در 6 فصل تنظیم گردیده است که در فصل اول به بررسی معانی لغوی و اصطلاحی خود کلمه حسن ظن پرداخته شده و در فصل دوم گمان نیکو و سوءدر مورد مردم و اثرات و تبعات فردی و اجتماعی آن بیان شده است و در فصل سوم به بررسی مفاهیم رجاء خوف و حسن ظن و ارتباط بین رجاء و حسن ظن به خداوند اختصاص داده شده است فصل چهارم و پنجم به ترتیب به حسن ظن به خداوند از طریق بیان آیات قرآن و تفسیرآنها و روایات پرداخته شده است و در نهایت فصل ششم به نحوی آثار و تبعات حسن ظن به خداوند در قالب چند داستان کوتاه بیان گردیده است، امید است مثمر ثمر واقع شود. از مهمترین نتایج تحقیق پس از اثبات ضرورت حسن ظن به خداوند متعال زنده شدن نور امید به لطف و کرم خداوند در دل انسانها و شوق و رغبت به اطاعت و عبادت حق تعالی در سایه حسن ظن به رحمت واسعه اش و امید پذیرش اعمال هر چند ناچیز و بخشش خطاها که در نهایت شوق زندگی و تلاش برای ساختن فردایی بهتر و پر بارتر به همراه خواهد داشت. و دیگر بهبود روابط انسانی و اجتماعی مردم با هم و ازدیاد انس و القت بین آنها در اثر گمان نیکو و پسندیده ای که به یکدیگر دارند، و در پایان آرامش حاکم بر جامعه که منجر به شوق و تلاش و کوشش مفید خواهد شد. ان شاءالله. کلید واژه ها عبارتند از: حسن، ظن، سوء، حسن ظن، رجاء خوف.

پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه;