عنوان

تحلیل جایگاه خیال و وهم در گسترۀ ادراکات و افعال انسان از منظر صدرالمتألهین

فارسی

تحلیل جایگاه خیال و وهم در گسترۀ ادراکات و افعال انسان از منظر صدرالمتألهین

مهران رضایی, مجید صادقی حسن آبادی, احمد رستم پور

تهران

بهار و تابستان/1392

دانشگاه پیام نور

حوزه «ادراکات» و «فلسفه فعل»، از مباحث نو و حائز اهمیت در فلسفه اسلامی است. مسئلۀ خاصّ این پژوهش، تحلیل و تبیین منسجم جایگاه دو قوّه از قوای باطنی، یعنی خیال و وهم، در گستره ادراکات و افعال انسانی است. از آنجا که خیال، محلّ نگهداری صور جزئی است، ملاصدرا عملکرد این قوّه در ادراکات و افعال را در رابطه ای چند سویه با دیگر قوای باطنی تبیین نموده است. همچنین ملاصدرا خیال را به مثابه یکی از مبادی اساسی افعال، حلقه رابط بین عالم محسوسات و معقولات و مانند ملکه ای در حفظ صور می داند. این قوّه، مبدأ أبعد در افعال عبث، گزاف، عادی، طبیعی و مزاجی است. وهم نیز از قوای مدرِکه ـ مدرک معانی جزئی ـ است. در تبیین حیطه عمل و تسلّط قوّه وهم با رویکردی توسعه ای، می توان جایگاه این قوّه را از «قوه ای ادراکی در کنار سایر قوای ادراک باطنی» ارتقا داد و آن را «مسلّط بر تمام قوای حیوانی» و در نهایت، وهم را همان «نفس حیوانی» دانست. دیگر آن­که وهم، نقشی اساسی در خطاهای ادراکی و افعال تابع آن دارد.

انسان;فلسفه فعل;وهم;معرفت(ادراک جزئی);خیال;ملاصدرا;

حواس ظاهری;حواس باطنی;خواطر;حس(قوه حاسه);حس مشترک;معقولات;افعال انسان;شواهد الربوبیه;قوه شوقیه;صدور افعال;خطاهای ادراکی;شی ء محسوس;حس باطن(اصطلاح وابسته);

مقاله;