برهان صدیقین در فلسفه ملاصدرا و مقایسه آن با برهان وجودی آنسلم و دکارت
اکبریان رضا, فجردزفولی علی
در تاریخ فلسفه، برهان صدیقین به عنوان راهی که در آن خدا با خدا شناخته می شود و عالم و صفات آن در راهیابی به معرفت الهی واسطه قرار نمی گیرد، موقعیت ممتازی در میان براهین اثبات وجود خدا دارد. ریشه این برهان را باید در آیات قرآنی و تعالیم امامان شیعه جست. در این برهان تلاش می شود تا از طریق تامل در نفس وجود و بررسی احکام ضروری آن، وجود واجب اثبات و در پرتو آن، وجود سایر موجودات تبیین شود. ابن سینا، ملاصدرا و علامه طباطبایی هر کدام بیان خاصی در باب این برهان دارند. نباید این برهان را با برهان وجودی آنسلم و دکارت یکی دانست. کانت، فیلسوف معروف آلمانی، معتقد است که براهین اثبات خدا در نهایت به دلیل وجودی بر می گردند و در نقد خود از این براهین برهان وجودی را مورد نقد قرار می دهد. کانت می گوید در برهان وجودی مغالطه ای اساسی وجود دارد و با انکار وجود محمولی، برهان وجودی دکارت و آنسلم را از درجه اعتبار ساقط می کند. از نظر ما نقادی کانت از برهان وجودی به برهان صدیقین ملاصدرا وارد نیست و این برهان می تواند به عنوان مبنایی مطمین و استوار در جهت اثبات عقلی خدا مورد توجه قرار گیرد. اثبات این معنا در کنار تحلیل برهان صدیقین ملاصدرا و مقایسه آن با برهان وجودی آنسلم و دکارت هدف نوشتار حاضر است.