بررسی انتقادی دیدگاه ملاصدرا در تبیین سازگاری علم پیشین الهی و اختیار انسان
کوهی گیگلو توکل
ملاصدرا، از سویی با استناد به قاعده «بسیط الحقیقه کل الاشیا» و استفاده از اصل تشکیک خاص در وجود، علم تفصیلی پیشینی حق تعالی را اثبات می کند، و از دیگر سو، گاه مختار بودن انسان را مساوق با مرید بودن او، و گاه نیز با اتکا به همان قاعده «بسیط الحقیقه » - که علیت را در قالب تجلی تحلیل می کند - مرادف با فاعلیتی هم عرض با خداوند معنا می کند. در این نظام فلسفی، تعارض میان علم پیشین الهی و اختیار انسان، با عنایت به فعلی بودن علم الهی - و نه انفعالی بودن - و نیز تعلق علم الهی به فعل مسبوق به اختیار انسان مرتفع می شود. اما به نظر می رسد که مقدمات و راه حل مختار صدرالمتالهین چندان کارآمد نیست.