عنوان

ضمان عاقله از دو منظر توجیهی و انتقادی

ضمان عاقله از دو منظر توجیهی و انتقادی

حسینی منش محمدعلی

ضمان عاقله در نظام قبیله ای عرب رایج بود و پس از آن که اسلام در جزیره العرب ظهور کرد، با ایجاد تغییراتی، آن را مورد تایید و امضا قرارداد. ضمان عاقله حکمی متناسب با شرایط عشیرگی و نظام فبیلگی است. مواد 305 تا 314 «قانون مجازات اسلامی» در بردارنده احکام مربوط به ضمان عاقله است. مفاد این مواد در نشستهای قضایی قوه قضاییه در سراسر کشور، به طور مکرر مورد تبادل نظر واقع گردیده است. این قاعده، همچنین از دو دیدگاه توجیهی و انتقادی مورد بررسی فقها و حقوقدانان اسلامی متقدم و متأخر - قرار گرفته است. از میان صاحب نظران، بعضی سعی در توجیه و یا تعدیل آن داشته و برخی دیگر به نفی این حکم پرداخته اند. به نظر می رسد توجه به دو ویژگی «همیاری و مواسات» و «تعداد زیاد افراد» عاقله، در این حکم فقهی اثر گذار باشد. در این نوشتار، خلاصه ای از اظهار نظرهای محققان و صاحبنظران در این زمینه، در دو بخش دیدگاه های «توجیهی» و «انتقادی» مورد بررسی قرار گرفته است.

عاقله; ضمان;تعدیل;انتقادی;امضایی;قبیلگی;دیدگاه;توجیهی;مقتضیات;مواسات;

مقاله;