عنوان

تجلی فرهنگ شیعی در کتیبه نگاری علم های صفوی

فارسی

تجلی فرهنگ شیعی در کتیبه نگاری علم های صفوی

مصطفی رستمی , مژگان قاسمی

تهران

پاییز و زمستان/ 1393

موسسه مطالعات هنر اسلامی

آیین عزاداری محرم مهم ترین مناسک معنوی شیعه، مجموعه ای از نمادهای گوناگونی است که می تواند به بهترین شکل، بیان کننده تداوم باورهای کهن شیعیان در گذر زمان باشد. از زمان گسترش تشیع در روزگار صفوی تا به امروز، انجام این آیین، تداوم و البته به فراخور زمان، تحولاتی را نیز در بر داشته است. با ورود مذهب تشیع در دوره صفوی و تلاش حاکمان آن دوره به گسترش تشیع، تاثیر اسلام شیعی در هنرهای اسلامی از جمله فلزکاری بسیار دیده می شود. در این میان هنرمندان فلزکار دوره صفوی دست به خلق آثاری می زدند که روح اسلام در آن جلوه گری می کرد. یکی از این جلوه های نمادین معنوی در این باره، ساخت علم های عاشورایی است. کتیبه ها و یا آرایه های خطی در علم های عاشورایی با مضامین شیعی، جلوه ای خاص به آن داده است؛ حال آنکه ارتباط معنوی و دینی میان مضامین این آرایه های خطی و کاربرد علم به عنوان محمل تجلی فرهنگی شیعی، خود جای بسی تعمق دارد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در حقیقت علم یک اثر هنری در دوره صفوی، دارای ویژگی های زیباشناسانه ای است که برای عامه مردمی که فضای فرهنگ عاشورایی تعلق دارند، مهم و مقدس است. این پژوهش می کوشد تا با روش توصیفی-تحلیلی، جنبه های تصویری و محتوایی کتیبه نگاری تعداد دوازده علم عاشورایی صفوی را از حیث کاربرد مفاهیم موجود در فرهنگ شیعی در این نمود آیینی بررسی کند.

قیام عاشورا;هنر شیعی;آیین های محرم;کتیبه نگاری;آیین های مذهبی شیبعه;

مقاله;