بررسی تطبیقی آرای ابن سینا و ساموئل کالریج در مورد تمایز میان خیال و تخیل
حسن بلخاری قهی
بحث خیال از جمله مهم ترین و اصلی ترین مباحث فلسفه هنر در حوزه ادبیات و هنر است. از افلاطون تا به امروز، فیلسوفان و متفکران، آرای مهم و متفاوتی در زمینه خیال ارایه نموده اند. پیش از رنسانس، در منظر اندیشمندان غربی، این معنا صرفا در ساحت فلسفه مورد بحث قرار می گرفت، اما همراه با تحولات علمی و ادبی، نظریه پردازی در عرصه خیال، به حوزه نقد ادبی و نیز نظریه پردازان عرصه شعر و هنر نیز کشیده شد.از جمله این نظریه پردازان، ساموئل تیلور کالریج شاعر و نویسنده انگلیسی است که در سال 1817، با نگارش کتاب سیره ادبی، تئوری خود درباره تمایز میان خیال و تخیل را ارایه نمود. از دیدگاه بسیاری از منتقدان و متفکران، وی اولین کسی بود که این تمایز را مطرح نمود. این مقاله با بررسی آرای ابن سینا در کتاب شفا و تامل در آرای وی، تبیین نموده است که هشت صد سال پیش از کالریج، این ابن سینا بود که متفاوت با آرای اسلاف خویش، تمایز میان خیال و تخیل را مطرح نمود.