نقد و بررسی اندیشه تاثیرپذیری متکلمان قرن 4 و 5 امامیه از معتزله در عدل الهی
محمدعلی احسانی
قم
اسفند / 1392
موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
متکلمان معتزله و امامیه از روزهای نخست در کنار هم به گفت و گو، بحث و مناظره مشغول بوده اند. در این فضا ممکن است تاثیراتی برای هر یک از جریان ها حاصل شده باشد. مکتب امامیه و معتزله به علت پذیرش حسن و قبح عقلی به عنوان مبنا و اساس عدل الهی و سایر آموزه های دینی به عدلیه معروف شده اند. آن ها با این مبنا، آموزه های دینی را به نحوی تحلیل کرده اند که خروجی آن، اختیار انسان، وجوب لطف و رعایت اصلح، وجوب تکلیف، نفی تکلیف فراتر از طاقت، وجوب اعواض بر آلام ابتدایی و تفسیر حکیمانه شرور بوده است. البته آن ها در برخی از باورها اختلافات جزئی و در بحث اراده و اختیار اختلاف نظر مهم دارند. معتزله در این باب، راه افراطی تفویض را برگزیده، اما امامیه با پیروی از ائمه اطهار(ع): نظریه «لاجبر و لاتفویض بل امر بین الامرین» را برگزیده است.
تشیع(اعم از امامی و زیدی و اسماعیلی);حسن و قبح عقلی;اصول مذهب شیعه;رابطه کلام شیعه و معتزله;اعتقادات شیعه;انتصاف;معتزله;مشترکات شیعه و معتزله;قاعده لطف;تفویض;اشاعره;
تکلیف;عقلانیت دینی;عقل ;شر;امر بین امرین;اراده معصیت;استطاعت قبل الفعل;استطاعت مع الفعل;عدل الهی;وجوب قبول توبه;عدم صدور قبیح از خداوند;مساوات در نعمت;مساوات در هدایت;توفیق الهی;تعبیر الهیاتی آلام;اصل وجوب عوض;تحابط;عقلانیت معتزلی;جبریه;خدا و اختیار انسان