عنوان

نقش معرفتی عقل فعال و تأثیر آن بر مُثل نزد ابن سینا

فارسی

نقش معرفتی عقل فعال و تأثیر آن بر مُثل نزد ابن سینا

احمد عابدی، معصومه شمشیری

قم

بهار /1394

دانشگاه قم

ارسطو در تقابل با جایگاه معرفت شناسی مُثل، به طرح نظریه عقل فعال پرداخت. مشاییان بعد از ارسطو برداشتهای متعددی از عقل فعال نموده اند. ابن سینا عقل فعال را موجودی مجرد و مستقل از نفس معرفی نمود که در سلسله عقول در مرتبه آخر قرار دارد و صور عینی و علمی را به عالم ماده و نفوس افاضه می کند. عقل فعال صور ادراکی را به نفوس مستعد افاضه می کند، یعنی نفوسی که بواسطه طی مراتب تجرید حسی و خیالی و عقلی آماده پذیرش افاضه عقل فعال باشند. اما بعضی مبانی فکری ابن سینا مثل رابطه طولی میان مراتب ادراک، عرض انگاشتن علم، انکار اتحاد عاقل و معقول و نفی حرکت جوهری با این رویکرد معرفتی تقابل دارند و ناقض تجریدند، لذا معرفت چیزی جز افاضه عقل فعال نیست. لازمه این سخن، پذیرش وجود معقولات به نحو مستقل نزد عقل فعال و به تعبیری پذیرش مثل در بعد معرفتی است که محل انکار ابن سینا است. بنابراین عقل فعال ارسطو که در تقابل با مُثل شکل گرفته بود، در ادامه مسیر فلسفه دوباره به دامن نظریه مثل باز می گردد.

معرفت شناسی;افاضه صور;ابن سینا;فلسفه (عام);تجرید عقل;عقل فعال;نظریه مثل;

عالم ماده;ادراک عقلی;قوه و فعلیت;براهین اثبات عقل فعال;برهان قوه و فعل;برهان ذهول;برهان اولیات;اعداد;رابطه مثل و عالم محسوس;ماهیت ادراک;علم النفس;علم;نفس آدمی;وجودشناسی;اتصال نفس به عقل فعال;مراتب عقل;

مقاله;