بررسی تطبیقی <عدل الهی> در حکمت متعالیه و مکتب تفکیک
[پایاننامه]
/محمدهادی صدرالحفاظی
؛استاد مشاور: احمد بهشتی
دانشگاه آزاد اسلامی(واحد علوم تحقیقات)
، ۱۳۸۵
بدون صفحه شمار
چاپی
کتابنامه: (سه صفحه آخر)؛ همچنین به صورت زیرنویس
دکتری
، الهیات(گرایش فلسفه و کلام اسلامی)
، دانشگاه آزاد اسلامی(واحد علوم تحقیقات)
برای تحقیق درباره عدل الهی، باید سه حوزه مورد بررسی واقع شود: حوزه تکوینی، حوزه تشریعی و حوزه جزایی، عادل بودن خدای متعال هم باید در عالم تکوین و ایجاد مخلوقات، بررسی شود و ساحت مقدسش از هر ظلمی مبرا دانسته شود و هم باید در عالم تشریع و احکام و تکالیفی که بر بندگان مقرر فرموده، ظلمی به او نسبت داده نشود و هم در مقام جزا و کیفر دادن به بندگان باید به عدالت شناخته شود. از این رو در این رساله ابتدا عدل تکوینی بر مبنای حکمت متعالیه و مکتب تفکیک، بررسی شده است. بحث تفاوت های بین موجودات و مساله شررو و نظام احسن در این بخش از رساله، برمبنای دو مکتب، مطرح و مقایسه شده است. در بخش دیگر رساله، عدل تشریعی بر مبنای حکمت متعالیه و مکتب تفکیک، مورد بررسی قرار گرفته است. آن چه در این مورد، اهمیت دارد، اثبات اختیار انسان است؛ چرا که با وجود تکالیف و اوامر الهی از یک سو و عقاب و عذاب الهی در قبال تخطی از دستوراتش از سوی دیگر، اگر انسان دارای اختیار نباشد، ظلم صورت گرفته است. بنابراین، تحقق عدل تشریعی الهی، متوقف بر مختار بودن انسان است. در حکمت متعالیه این اختیار به نحو خاصی اعریف و اثبات میشود. در مکتب تفکیک، توضیح داده میشود که اختیاری که ما وجدان میکنیم، با ضرورت و ایجاب منافات دارد؛ در حالی که نتیجهی مباحث فلسفی، نفی اختیار وجدانی و اثبات ضرورت و ایجاب است. واپسین بخش رساله، بررسی عدل جزایی بر مبنای حکمت متعالیه و مکتب تفکیک است. مساله ثواب و عقاب و سعادت و شقاوت در این بخش، با توجه به تعریف اختیار انسان در دو مکتب، مطرح و مقایسه شده است. به طور خلاصه در این رساله، دو دیدگاه حکمت متعالیه و مکتب تفکیک در موضوع عدل الهی با هم مقایسه شده است. از این مقایسه فهمیده میشود که دیدگاه مکتب تفکیک در عدل الهی، در مجموع از تاییدات بیشتر(عقلی، وجدانی و نقلی) برخوردار است