چکیده: بنیان خانواده توسط زن و شوهر پایه گذاری می شود.همبستگی عاطفی و احساسی میان اعضای خانواده،باعث می شود،نوع رابطه زوجین و طرز رفتار آنها نسبت به هم،سرنوشت خانواده را تعیین کند و آن را به سمت آرامش و خوشبختی و یا درگیری و اختلاف و تشنج،سوق دهد.لذا می توان گفت،مهم ترین مسأله در هر خانواده،اصل تعاملات رفتاری و طرز رفتار زوجین نسبت به یکدیگر است و دوام و پایداری خانواده در گرو آن است.بنابراین می بایست برای استحکام این روابط،نهایت سعی و تلاش را به کار برد و در این راستا،اولا از هرگونه شکاف و آسیب در این روابط و ایجاد اختلاف و کدورت پیشگیری نمود و ثانیا چنانچه،زوجین به هر دلیلی، دچار درگیری و اختلاف شدند،راه حل هایی اساسی را برای حل این اختلافات و رفع تعارض ها به کار گرفت.نگارنده پایان نامه،در این راستا،به تتبع در آموزه های دین مبین اسلام پرداخته و به استخراج مهم ترین اصول و راهکارهای اساسی که بتوانند اهداف مذکوررا تحقق بخشند،اقدام نموده است و به این دستاوردها نایل آمد که آیین اسلام با التفات ویژه به روابط همسران ،از دو ابزار نیرومند اصول اخلاقی و حقوقی مدد گرفته و به تنظیم و استحکام روابط میان آنها پرداخته است .از یک طرف با محور قرار دادن اصل معروف در تعاملات رفتاری میان زوجین و مصداق های آن یعنی اصول اخلاقی ارزشمند همچون دینداری،خوش اخلاقی،مودت و مهرورزی،تکریم،وفاداری،تعاون ،مدارا و سازگاری،صبر،گذشت و احسان؛علقه های عاطفی و روحی میان زوجین را محکم تر می نمایدو زمینه های صمیمیت و سازگاری را میان آنها ارتقا می دهد و این گونه هم از بروز بسیاری اختلافات که ناشی از پایمال این اصول اخلاقی است،پیشگیری می نماید و هم با استفاده از آنها،به درمان عیوب اخلاقی شخص ناسازگار و حل اختلافات و ترمیم روابط می پردازد.آیین اسلام،از طرف دیگر با مدد گرفتن از نیروی الزام و اجبار اصول حقوقی،ساختاری محکم به روابط زوجین می بخشد و در این جهت،به وضع حقوق و تکالیفی متقابل میان همسران در سایه اصل معروف می پردازد و زمینه های پای بندی و تعهد و مسئول بودن را در وجود آن ها ارتقا می دهد.در این قلمرو برای وحدت و سازگاری بیشتر میان زوجین،از یک طرف ریاست و سر پرستی خانواده،تأمین معاش و حفظ کیان آن را بر عهده مرد میگذارد و از طرف دیگر زن را موظف به تمکین و پذیرش نظرات مرد می سازد تا مدیریتی واحد را در خانواده ایجاد نموده و از بروز اختلاف سلایق و تضادهای رفتاری میان زوجین پیشگیری نماید.همچنین اسلام،در زمانی که هریک از زوجین با رفتارهای ناشایست و به اصطلاح «نشوز» خود،موجبات درگیری و اختلاف را ایجاد می نمایند راهکارهایی را برای رفع مشکل ارائه داده است.و نیز هرگاه،زوجین هر دو با کج خلقی و تخلفات رفتاری،اختلاف را ایجاد می نمایند و به اصطلاح حالت «شقاق» را پدید می آورند،با توصیه به تشکیل محکمه صلح خانوادگی و دخالت داورانی دلسوز و خبره،در صدد حل اختلافات و رفع کدورت ها بر می آید.کلید واژه ها: زوجین،اختلافات،رفتار،اخلاق،حقوق،ریاست،تمکین ،نشوز،شقاق،داوری.