عنوان

پیدایش و تطور تفسیر اثری

IR

پ۸۰

فارسی

IR

پیدایش و تطور تفسیر اثری

[پایان‌نامه]

/ملیحه پورستار مهادی

؛استاد مشاور: علیرضا فیض

دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات)

، ۱۳۷۸ - ۱۳۷۷

ی، ۲۸۲ ص

چاپی

کتابنامه:۲۷۱ - ۲۶۶ ؛ همچنین به صورت زیرنویس

دکتری

، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات)

در میان مباحث مختلف علوم قرآنی، بحث از روشهای تفسیری اهمیت خاصی دارد. تفسیر اثری یکی از آن روشهاست که با توجه به اینکه اولین نوع تفسیر است که در بین مسلمین به وجود آمد، و پیدایش آن به تاریخ تدوین حدیث مربوط است، از امتیاز شایان توجهی برخوردار است. سابقه این روش تفسیری به عصر پیامبر(ص) برمی‌گردد، چون هرگاه برای صحابه در فهم آیات قرآن مشکلی پیش می‌آمد به آنحضرت رجوع می‌کردند تا آن آیات را تفسیر نماید. در اینن نوشتار سعی بر آن است که چهره‌ای روشن از این روش تفسیری ارائه شده و سیر تاریخی آن و تطوری که این روش در طول قریب به دو قرن اول هجری به خود دیده بررسی گردد و تلاش‌گران این صحنه معرفی شوند. در بخش اول به دنبال تعریفها از مدلول تفسیر در لغت و اصطلاح و معانی لغوی و اصطلاحی اثر، تاریخچه مختصری از پیدایش تفسیر اثری بیان می‌شود، در ضمن آن از مفسرین مشهور عصر صحابه: از صدرالمفسرین علی بنن ابی طالب(ع) و از شاگرد برجسته‌اش عبدالله بن عباس و دیگران مطالبی سودمند ارائه می‌گردد، سپس مراکز تعلیم تفسیر یا مکاتب تفسیری به طور کامل مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در بخش دوم از مصادر تفسیر اثری سخن به میان می آید.در فصل اول آن، صور مختلف تفسیر قرآن با قرآن، اهمیت این روش، ارزش سنت در تفسیر قرآن با قرآن به طور تفصیل بیان می‌شود. در فصل سوم، مراد از اهل البیت(ع) و حجیت قول آنها، و نمونه‌های تطبیقی از تفسیر قرآن با ماثور از اهل‌البیت(ع) ارائه می‌شود. در فصل چهارم،بعد از بیان معنای لغوی و اصطلاحی صحابه، روش ابن عباس در تفسیر، ابن مسعود و نمونه‌هایی از تفسیر او، و تفسیر ابی بن کعب مورد بررسی قرار می‌گیرد. در فصل پنجم، تفسیر تابعین و نمونه‌هایی از تفسیر قرآن با ماثور از تابعین مورد بحث قرار می‌گیرد. در بخش سوم که به بررسی مشهورترین کتب تفسیر اثری اختصاص دارد تعدادی از تفاسیر ماثور اهل سنت و شیعه را بازگو نموده و پیرامون مولفین آن کتب، مراتب علمی آنها، گفتار علماء راجع به خصوصیات تفاسیر مذکور و طریقه مولفین در آنها، نکات جالبی مطرح می‌گردد. تفاسیری که در این بخش از آنها سخن به میان می‌آید عبارت است از: جامع البیان عن تاویل آی القرآن، التبیان الجامع لعلوم القرآن، تفسیر القرآن العظیم،البرهان فی تفسیر القرآن، کتاب التفسیر عیاشی، و تفسیر العسکری(ع). در بخش چهارم از خصوصیات تفسیر اثری و ارزیابی آن سخن به میان می‌آید. در فصل اول، خبر متواتر و خبر محفوف به قرائن که از طرق قطعی منتهی شونده به سنت هستند، و از خبر واحد با اختلاف آراء علماء پیرامون آن، بحث می‌گردد.در ادامه این بخش خصوصیات تفسیر اثری بیان می‌شود که عبارتنداز: رهنمون بودن آن به مراد الهی از کلام الله، و وثاقتش به خاطر اتکاء بر نصوص قدیمی. در فصل دوم. سند حدیث که وسیله اعتماد به حدیث است مورد بررسی قرار می گیرد، آنگاه اسباب جعل حدیث که به جعل در تفسیر منجر می گردد، و اسرائیلیات که ورودشان در میان روایات تفسیربه عنوان دستاویزی در دست مخالفین قرار گرفته تا از اعتبار این روش تفسیری بکاهند، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا ثابت شود که در صورت تحقیق پیرامون احوال یایک رجال سند از لحاظ عدالت و وثوق و اطمینان به نقل و روایت آنها، تفسیر اثری از چنان وثاقتی برخوردار می‌گردد که تردیدی به آن راه ندارد

تفاسیر ماثوره

پ‍ورس‍ت‍ار م‍ه‍ادی‌

، م‍ل‍ی‍ح‍ه‌

حجتی، محمدباقر، ۱۳۱۱-، استاد راهنما

فیض، علیرضا، ۱۳۰۴-، استاد مشاور

ایران

کتابخانه دانشگاه علوم و قرآن حدیث

P،/۸۰،پایان‌نامه

محل نگهداری: ۱-۱

نمایه‌سازی قبلی

p

TF

1

a

Y

Y