#تحلیل فرهنگ تصویری طبقات اجتماعی ایران در دوران قاجار
#ح، ۳۴۹ ص.: مصور
1
#این رساله با روش توصیفی ـ تحلیلی و مطالعه منابع مکتوب، به منظورشناخت نقش و ت╩ثیر ساخت طبقاتی جامعه در دوران قاجار، به بررسی ویژگیهای خرده فرهنگی هر یک از این طبقات و ت╩ثیر آن بر فرهنگ تصویری آنها میپردازد .در کنار مألفههای اقتصادی، شاخصهصای اصلی برای طبقهبندی اجتماعی عمدتا فرهنگی میباشد که بر این اساس به سه طبقه اصلی دربار، طبقه متوسط که خود به دو قسمت متوسط سنتی و متوسط جدید تقسیم میشود، و همچنین طبقه عام جامعه پرداخته میشود .یافتههای پژوهش نشان میصدهد که طبقه دربار و اشراف در قالب نوعی آرمانگرایی تو╬م با سیر تدریجی بهسوی طبیعتگرایی در نقاشی، با تکیه بر یک پیشینه تاریخی قدرتمند کانون اصلی تحولات فرهنگ تصویری این دوران است .با این تفاوت که هر چه به پایان دوران قاجار نزدیکتر میشویم از نقش و ت╩ثیرگذاری این طبقه در هدایت الگوهای زیباییشناختی کاسته میشود .طبقه متوسط قدیم نیز، محافظهکار و از بعد فرهنگ تصویری پایبند الگوهای هنر پیشین است .لیکن رفتهصرفته با قرار گرفتن ایران در مسیر تجدد طبقه متوسط جدیدی شکل میگیرد که مطابق با معیارهای تجددخواهی الگوهای فرهنگی جدیدی خارج از نظام سنتی را دنبال میکند .بنابراین به دور از آرمانگرایی در پی نوعی خوانش واقعیتگرایانه از هنر است .مهمترین خاستگاه فرهنگ تصویری این طبقه را میتوان در نشریات مصور و بهویژه کاریکاتورهای مطبوعاتی و در پایان عصر قاجار در شیوه نقاشی طبیعتگرا دید .طبقات عام جامعه نیز ضمن الگوبرداری از دیگر طبقات جامعه، گرایش شدیدی به نقاشی عامیانه دارند که بارزترین نمود این ذوق زیبایی شناسانه در نقاشی خیالی نگاری متجلی میصشود که بخش مهمی از عملکرد آن بهواسطه کارکرد رسانهای آن است .تحول گسترده اجتماعی ایران همگام با تجدد-گرایی بهشدت بر ساختار اجتماعی ـ فرهنگی ایران عهد قاجار ت╩ثیر میگذارد .در این میان مبارزه نمادینی بر سر تسلط اجتماعی صورت میگیرد .با مرگ ناصرالدینشاه و افول قدرت دربار و انقلاب مشروطه، حاکمیت دربار بر نظام فرهنگ و هنر رسمی کمرنگ مییابد و نخبگان طبقه متوسط جدید که ابزارهای مدیریت فرهنگی و اجتماعی دوران جدید را در دست داشتند هدایت آینده فرهنگ تصویری ایران را در دست میگیرند