#سنجش ترکیبات فنلی و فعالیت زیستی گونههای منتخب جنسcentaurea L. )تیره مرکبان( در ایران
#س، ۱۳۰ ص.: جدول، نمودار
1
#گونه گلگندم با حدود 70 گونه در 28 بخش، بزرگترین جنس از تیره مرکبان در ایران است .اکثر گونههای جنس بومی ایران بوده و اغلب پراکنش کمی دارند .از گلگندم در طب سنتی به دلیل خواص پادشوره، پاددیابت، پادصرماتیسم، پادالتهاب، مدر، تقویتکننده دستگاه گوارش، اشتهاآور، قابض، خاصیت سمیت سلولی و همچنین خاصیت پادباکتریایی استفاده میشود .این گیاهان حاوی گروهصهای متنوعی از ترکیبات شیمیایی مانند ترکیبات فنلی، فلاوونوئیدی و ... هستند که ویژگیصهای پاداکسیدانی و پادباکتریایی دارند .این ترکیبات برای حفظ سلامتی بدن و نیز حفاظت از بدن در برابر برخی اختلالات پاتولوژیک مانند بیماریصهای قلبی و سرطان مهم هستند .هدف از مطالعهصی حاضر تعیین ظرفیت پاداکسیدانی، فعالیت پادباکتریایی و پادسرطانی دوازده تاکسون از جنس گل گندم میصباشد .محتوای فنلی، فلاوونوئیدی و همچنین، خاصیت پاداکسیدانی اندامصهوایی و کلاپرک گونهصهای مورد مطالعه بهصروش اسپکتوفتومتری ارزیابی شد .خاصیت پاداکسیدانی عصارهص متانولی به روشصهای مختلفی شامل مهار کنندگی رادیکال آزادDPPH ، سنجش بتاکاروتن- لینولئیک اسید و کلات کنندگی یون مس ارزیابی شد .سنجش خاصیت پادباکتریایی به روش رقت در برات انجام شد .فعالیت پادسرطانی بر روی دودمان سلولی 1N 1321به روش MTT انجام شد .محتوای فنل تام عصارهصها در محدوده63/40 - 49/187میلیصگرم گالیکصاسید بر گرم عصاره در اندامصهوایی و5/8 - 8/110میلیصگرم گالیکصاسید بر گرم عصاره در کلاپرک گونهصها قرار داشت .محتوای فلاوونوئید تام از7/6 - 6/152میلیصگرم کوئرستین بر گرم عصاره در اندام هوایی و09/6 - 94/30میلیصگرم کوئرستین بر گرم عصاره در کاپیتول متغیر بود .در سنجش مهار رادیکال آزاد، مقدار IC50 در محدوده16/104 - 1/1011میکروگرم بر میلیصلیتر در اندام هوایی و250 - 7/841میکروگرم بر میلیصلیتر در کلاپرک قرار داشت .مقدار EC50 در سنجش کلاتصکنندگی مس در محدوده7/183 -7/936میکروگرم بر میلیصلیتر در اندامصهوایی و5/324 - 5/681میکروگرم بر میلیصلیتر عصاره در کلاپرک متغیر بود .در روش بتاکاروتن-لینولئیک اسید، درصد بازدارندگی عصارهصها در محدوده61/54 - 5/75درصد در اندام هوایی و44/54 - 17/73درصد در کلاپرک قرار داشت .همچنین تاکسون C. pseudoscabiosa زیرگونه( armata جمعیت ارومیه )بیشترین خاصیت پادباکتریایی را در برابر بیشتر باکتریصها بهصخصوص B. cereus نشان داد .بیشترین خاصیت پادسرطانی در عصاره گونه C. pterocaula زیرگونه iranica مشاهده شد .نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که گونهصهای گلصگندم میصتوانند بهصعنوان منابعی از ترکیبات پاداکسیدانی و پادباکتریایی طبیعی مورد استفاده قرار گیرند .