عنوان

خمس: بررسی فقهی - تاریخی

IR

پ۳۵۳

فارسی

IR

خمس: بررسی فقهی - تاریخی

[پایان‌نامه]

/حمید وزیری یزدی

؛استاد مشاور: حسن طاهری خرم آبادی، علیرضا فیض

دانشگاه امام صادق(ع)، دانشکده اقتصاد و معارف اسلامی

، ۱۳۷۰

۲۱۶ص

چاپی

کتابنامه:۲۱۶ - ۲۰۱ ؛ همچنین به صورت زیرنویس

کارشناسی ارشد پیوسته (رشته معارف اسلامی و اقتصاد)

، دانشگاه امام صادق(ع)، دانشکده اقتصاد و معارف اسلامی

هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاریخی و فقهی مساله خمس است .روش تحقیق رساله اضر روش کتابخانه ای است و اطلاعات مورد نیاز از طریق فیش برداری گردآوری شده است . مطالب تحقیق در پنج فصل به شرح ذیل تنظیم شده است :فصل اول، اختصاص به بحث درباره آیه شریفه خمس ) ۴۱ سوره انفال (و ذکر مطالب مربوط به آن دارا .در فصل دوم ، بررسی می شود که از جه درآمدهایی و با چه شرایطی باید خمس گرفته شود و آن را به چه طریقی و در چه راهی باید به مصرف رساند .درفصل سوم، سابقه تاریخی خمس از قدیمیترین ایام تا اعصار جدید مورد بررسی قرار می گیرد .فصل چهارم ، به چگونگی بحث از خمس در کتب فقهی می پردازد .در نهایت در فصل پنجم بانگاهی به اقوال فقهای شیعه، تطور اقوال آنها بررسی می شود . به دنبال آن استفاده بهینه از خمس در زمان غیبت امام عصر)عج (بیان شده و آنچه شایسته عرضه در این عصر است که با مقتضیات زمانی نیز هماهنگ باشد ، ارائه می شود .براساس یافته های تحقیق، بنابرآیه ۴۱ سوره انفال، خمس پک پنجم غنیمتی است که دست مسلمانان می رسد .عامه غنیمت را تنها در مورد غنائم جنگی صادق می دانند ، حال آنکه شیعه با استناد به عام بودن لفظ غنیمت و با استفاده از لغت و احادیث معصومین) ع (آن را شامل مطلق فوائد و درآمدهای کسب شده می داند . همچنین مطابق بررسی به عمل آمده در این پایان نامه در جاهلیت، معمول چنین بود که پس ار فروکش کردن آتش جنگ، یک چهارم غنائم تعلق به رئیس قوم داشت که در حقیقت همان حق رهبری و فرماندهی بوده است .پس از ظهور اسلام و تشکیل حکومت مبتنی بر عدل، اموالی برای رفع نیازهای حکومت پیش بینی شد که از جمله آنها خمس است .پرداخت خمس به امام معصوم(ع (یا وکیل ایشان در زمان حضور امام) ع (مساله ای است که هیچ شک و تردیدی در آن راه ندارد، ولی مساله مهم ، دادن خمس در زمان غیبت امام معصوم)ع (است .صاحب حدائق از فقهای اخباری شیعه ، نظرات فقهای شیعه را درباره حکم خمس و مصرف آن در زمان غیبت کبری ، احصاء نموده و در مجموع آنها را در چهارده قول می داند .از مجموع اقوالی که ذکر می کند، مشاهده می شود که تنها سه قول است که از به مصرف رسیدن تمام خمس منع کرده و اقوال دیگر در دادن سهم اصناف سه گکانه به آنان اشتراک نظر دارند و اختلاف آنان در مورد سهم حضرت امام غائب) عج (می باشد .سلار و محقق سبزواری ) صاحب ذخیره (قائل به " تحلیل مطلق "خمس هستند .شیخ مفید ، اخراج آن را لازم می داند، ولی می گوید باید به دست خود امام) عج (برسد .درقرون اخیر، نظر کلی درباره خمس و مخصوصا "سهم امام عیه السلام این است که آن را باید به دست مجتهد جامع الشرایط داد تا وی در راهی که مورد رضایت امام علیه السلام است، صرف کند .حضرت امام خمینی )س (، معتقدند که تمام خمس به بیت المال مسلمین تعلق می گیرد و والی مسلمین برای مصرف آن مبسوط الید است . حضرت امام) س (عقیده دارند که تشریع خمس برای رفع پیش آمدهای ناگوار مشکلات حکومت اسلامی است ، نه اینکه فقط برای برطرف کردن نیازهای سادات باشد .در پایان، باتوجه به احادیث و روایات و نظر فقها این طور نتیجه گرفته می شود که خمس از شوون حکومت اسلامی است و به عنوان یک نوع مالیات اسلامی باید به حکومت حقه پرداخت گردد .متولی مصرف آن نیز رهبر جامعه اسلامی می باشد که در زمان فعلی ) نگارش پایان نامه ( باید آن را به مقام معظم رهبری یا ئکیل ایشان تسلیم کرد.

خمس

وزیری یزدی، حمید

دوانی، علی، استاد راهنما

طاهری خرم آبادی، حسن

فیض، علیرضا

ایران

کتابخانه دانشگاه علوم و قرآن حدیث

P،/۳۵۳،پایان‌نامه

محل نگهداری: ۱-۱

نمایه‌سازی قبلی

p

TF

1

a

Y

Y