کلید واژه: بداء، فعل الهی، مشیت،اراده، قدر، قضا، نسخ،محو، اثبات
چاپی
کتابنامه: ص.۲۰۵ - ۱۹۲ ؛ همچنین به صورت زیرنویس
کارشناسی ارشد
، دانشکده علوم حدیث (شهرری)
بدا یکی از عقائد مهم در باب خدا شناسی و افعال خداوند است،و از جمله آموزه هایی است که امامیه را از دیگر فرق اسلامی متمایز می سازد.بدا در لغت،از ریشه(بدو)می باشد و دارای دو معناست:ظهور و پیدایش رأی جدید.بداء تغییری است که در مراحل فعل الهی صورت می گیرد.بدین صورت که فعل الهی برای ایجاد اشیاء دارای هفت مرحله است:مشیت،اراده،قدر،قضا،اذن،کتاب و اجل.این مراحل هفتگانه،قبل از عینیت پیدا کردن اشیاء است.تغییر در هر کدام از این مراحل فعل الهی،بداءنامیده می شود.بداء،مسبوق به علم الهی است.زیرا که مشیت و اراده و سایر افعال الهی،مسبوق به علم ازلی خداوند هستند.بنابر این،بداءاز روی علم و در نهایت حکمت انجام می گیرد ونشان دهنده عظمت،سلطنت،قدرت و مالکیت خداوند متعال است.از لحاظ عقلی از آنجا که خداوند قادر مطلق است،پس می تواند در مراحل فعل خویش نیز تغییر ایجاد کند.برخی آیات قرآن نیز اثبات کننده بداء و بیان کننده برخی مصادیق آن هستند.آیات و روایات فراوانی در اثبات بداء و بیان مفهوم و جایگاه آن و رابطه آن با علم خداوند وجود دارد که نشان می دهد بداءیک آموزه اسلامی است،هر چند تنها امامیه مدافع آن است .عقیده بداء اثرات تربیتی بسیار بزرگی بر نگرش و اعمال انسان دارد. از جمله اینکه اثبات می کند دست خداوند همواره باز است.هر چه را بخواهد ،می تواند،ایجاد کند،تغییر دهد و یا از بین ببرد.دیگر آنکه اعمال انسان در سر نوشتش تأثیر دارد. از اینرو در اینجا روحیه امید و تلاش در انسانها و عدم یأس و نا امیدی و همچنین عدم اطمینان صد در صد به تداوم وضع موجود، تأثیر چشم گیری خواهد داشت.اقبال متعددی در معنای بداءوجود دارد که برخی بداء را انکار کرده و آن را مخالف علم بی انتهای خداوند می دانند که اکثر این گروه را اهل سنت و وهابیت تشکیل می دهند و عدهای نیز بداء را پذیرفته،ولی در معنای آن اختلاف نظر دارند.گروهی بداء را ظهور امری مخفی برای انسان ها یا ملائکه یا نفوس فلکیه معنا می کنند.گروه دیگر، بداء را اظهار چیزی توسط خدا برای دیگران می دانند و گروه سوم،بداء را به معنای پیدایش رأی جدید می دانند که این گروه اخیر نیز در این معنا اختلاف نظر دارند .شبهات بداء چندین دسته تقسیم می شوند که مهم ترین آنها بداء را معارض با علم مطلق الهی می دانند