ذکر در اصطلاح معارف اسلامی به معنای یادآوری خداوند به قلب و زبان است. یاد خدا سرچشمه قدرت روحی و معنوی انسان است و قرآن کریم، در مواضع متعدد، مسلمانان را به این امر مهم فرا خوانده است تا از آثار و برکات آن برخوردار گردند و نیز از آفات فراموشی خدا و نسیان و غفلت از ذکر الهی، آنان را سخت پرهیز داده است، تا از زیانها و دشواریهای گوناگون در امور دنیوی و اخروی بدور مانند. ذکر یکی از مفاهیم بزرگ و اساسی در فرهنگ اسلامی است، در عین حال، تا کنون چنانکه باید و شاید شناخته نشده است و دست کم عموم مسلمانان از شناخت صحیح ذکر فاصله بسیار دارند و به همین جهت یا نسبت به ذکر و ذاکران نظر منفی دارند و یا اینکه کسانی را که از نظر منابع اصیل فرهنگ اسلامی ذاکر شناخته نمی شوند به عنوان ذاکر یا اهل ذکر تلقی می کنند، هر چند از دیرباز، راجع به تعریف و ویژگیها و آثار آن مطالعات و مباحثات فراوانی صورت پذیرفته و در جای جای کتب تفسیر، حدیث، اخلاق و غیره به رشته تحریر کشیده شده است. هدف از این تحقیق، بازشناسی دقیق ذکر، ابعاد، آثار و مراتب آن است تا بتوان ذاکران حقیقی را، چنانکه باید و شاید، شناخت، به ویژه طرز تلقی مسلمانان را از ذکر و ذاکران در عصر حاضر تصحیح و اصلاح نمود. برای این منظور، محقق با توزیع500 پرسشنامه در میان فرهنگیان شیعی و سنی شهرستان تربت جام، به پاسخهای گویا و نمودارهای روشنی از مسئله رسیده که در فصل ششم تجزیه و تحلیل گردیده است