عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۲۴۷۷۶
عربی
IR
کحل الابصار
/ از: سید احمد بن زین‌العابدین علوی
، ۱۰۴۰ق.
؛ خشتی باریک.۵*۵/۱۲*۵/۲۴سم.۹۴۱ص.۲۱س.
1
2
سبحانک اللهم یا قیوم الوجود و یا فائض المجد و الجود ایدنا بنورک لنخرج من رجس ظلمات ابداننا الی مشاهده انوارک...اما بعد فان افقر عباد الله، الی رحمه ربه الغنی احمد بن زین‌العابدین العلوی یملی علی اذهان ارباب الفطره...قا المصنف هذه اشارات...لا یخفی ان فی هذه العباره اشاره بل دلاله علی ان المنطق لیس من الحکمه بشهاده ما وقع عنه فی اول الکتاب بقوله انی مهد الیک فی هذه الاشارات و التنبیهات اصولا و جملا من الحکمه...ثم انه بعد ما فرغ...قال هذه اشارات الی اصول...من الحکمه...التی وعدیها فی اول الکتاب...
...قال الشارح الخرق ما یقابل الرفق الخرق بضم الخاء المعجمه و اسکان الراء هنا بمعنی الحمق و الجهل و خفه العقل و طفافه الفطنه لابمعنی مقابل الرفق کما حسبه الشارح و ذلکا لحسبان منه عجیب.
بر پشت نخستین برگ نام کتاب کحل الابصار لاولی البصائر و الانظار یاد شده اما در دیباچه مولف کحل الابصار است.وی صاحب مفتاح الشفاء شرح خواجه و محاکمات است.در دیباچه این کتاب گوید، در عنفوان شباب حاشیه‌ای بر اشارات شیخ نوشتم و در آن حاشیه مشکلات اشارات را روشن ساختم و خرده‌گیری‌های عالمان و شارحان را نقل کردم و اکنون به درخواست برخی از اخوان صفا آن را تلخیص و تهذیب کردم.
پس از پایان نسخه ماده تاریخ‌های منظوم زیر برای شروع ۱۰۳۵ق و ختم ۱۰۳۶ق «از مولا ذوقی در تاریخ ابتداء این تصنیف، تاریخ دیگر جهت افتتاحش، تاریخ اتمامش، تاریخ دیگر از عمادا تاریخ دیگر از وفائی به واسطه افتتاحش، تاریخی دیگر برای اتمامش» نقل شده است.به نوشته مولف در دیباچه ، در نیمه رمضان ۱۰۳۵ق تالیف کحل الابصار را آغاز کرده و در اوایل ۱۰۳۶ق آن را به پایان رسانیده همچنین در دیباچه به استفاده و اقتباس از قبسات استاد خود میرداماد اشارت کرده (تقریبا با همان عبارات که در آغاز مفتاح الشفا (ش ۱۷۸۷) آورده و نظیر همان غلط لفظی را در اینجا نیز تکرار کرده است).
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نسخ.
عنوان‌ها به شنگرف است.
اصفهانی ضخیم نخودی.
تیماجی قرمز سیر.
1
2
به نظر مولف رسیده و او به خط خود بر کناره‌های آن چیزهائی افزوده، افزوده‌هایی نیز به خط کاتب متن دارد که در دیگر نسخه نیست.بر پشت نخستین برگ نسخه نوشته شده: «ممکن است این مبیضه که به قلم حضرت مصنف اصلاح شده دیگر استنساخ نشده و منحصر به فرد باشد» شاید منظور نویسنده این یادداشت نبودن نسخه‌ای دیگر از این نسخه با ضمیمه الحاقات و تصحیحات است وگرنه، این نسخه نسخه اصل نیست و نیز نسخه تنها نیست و ما در همین فهرست نسخه‌ای دیگر یاد خواهیم کرد که به نظر مصنف نیز رسیده و خط او در آن موجود است.در بسیاری از صفحات بر روی چند سطر و گاه روی تمام صفحه خط کشیده شده و گویا مصنف خود این کار را کرده است.
حاشیه‌هایی نیز از مصنف با نشان «منه دام بقاه» یا «منه دام ظله» در کنار برخی از صفحات دیده می‌شود.
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۶۶۵-۲۶۶۷.
اندکی از عبارات مولف: « و اضفت ابیه من الخراید..جما غفیرا...قد آنست بعین البصیره من دوحه الشجر الاخضر الطوریه نارا [و] نورا و اقتبست عن فوحه الشجر الازهر النبویه قرارا و سرورا انا آتیکم بشهاب قبس لعلکم تصطلون و ذا انا اناجیکم...؟(در مفتاح الشف: «ذا انا ناجیکم») عن ظلمات اللبس فعسی فیه تتاملون».از یادداشتی که به خط مولف بر پشت نسخه ش 1944 موجود است استفاده می‌شود که تالیف این کتاب را در خواسته نظام‌الدین احمد است و نیز در آن یادداشت این کتاب را از مهم‌ترین مصنفات خود خوانده.وی از ریاض القدس، و شرح شفاء خود به تکرار یاد کرده.چند تن از شعراء تاریخ شروع و پایان این کتاب را در شعر آورده‌اند و در آخر نسخه‌های موجود دراین کتابخانه نقل شده: مولانا ذوقی در تاریخ ابتداء آن گفته: گفت این نسخه خجسته بنام/ببیان فصیح با فرجام، کحل ابصلر نام من کرده است/آنکه در فن حکمت است بنام، سید احمد که جاودانی باد/بجواد مفضل منعام، چون نباشم بلند نام که من/بر اشارات بوعلی سینام، سال تاریخ من ز من بشنو/سرمه چشم مردم بینام.عمادا در تاریخ پایانش گوید: احمد سمی جد خودش صاحب دید/برداشت نقاب از رخ شک و تردید، جستم ز اشارات چه تاریخش گفت/کحل بصرم دانش احمد گردید.وفائی گوید: فخر علما زبده اولاد رسول/کو هست ز اسرار الهی آگاه، سید احمد که فطرت عالی او/چون مهر زند باوج گردون خرگاه، کحل الابصار نسخه انشا کرد/ماننده فیض آسمانی دلخواه، هر نقطه از آن داغ دل افلاطون/هر نکته از آن زینت قانئن ئ نجاه، چون گشت تمام عقل تاریخش گفت، زیبا تحف بود اسرار اله.
فلسفه
۱۹۴۳
ایران
کتابخانه مجلس شورای اسلامی
20121019
19-00436.pdf
فهرستنویسی قبلی
MF
87856
1
Y
