عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۲۴۱۸۸
عربی
IR
شرح حکمه العین
/ از: شمس الدین محمدبن مبارک شاه جنگی معروف به میرک بخاری
٬ ۱۱۰۵ق.
؛ خشتی. ۱۳*۱۹/۵سم. ۵۰۰ص. ۱۸س.
1
2
اعلم ان الطالب السالک الی الله تعالی اذا لاحظه بماله من صفات الجلال ... .
... و هی ای النفس قوه مجرده عن الماده فی الالهی و لکن هذا آخر ما اردنا ایراده فی هذه الرساله و لواهب العقل الحمد بلا نهایه نسختها بنسخه مولانا الدوانی جلال الدین محمدا مصححا بتصحیحه. تم الکتاب ... فی ۱۵ شهر ربیع الثانی ۱۱۰۴ خمس و ماه الف.
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات جلد:
نسخ تحریری و نستعلیق.
عنوان‌ها شنگرف.
تیماجی قرمز رنگ.
1
2
2
1
1
1
در پایان آن نوشته شده که این نسخه از نسخه دوانی سال ۱۱۰۵ق. رونویس شده است.
بر کنار صفحات نخستین حاشیه‌هایی با نشان «س» شاید سواد العین و یا بدون نشان نوشته شده.
پس از پایان قسمت اول (الهیات) یک فقره حاشیه شرح قدیم تجرید از حسین خوانساری روی یک صفحه و نیم نوشته شده کاغذهای نیمه نخستین ضخیم و به رنگ‌های شکری و آبی.
در مباحث هندسه از بخش دوم جای رسم اشکال هندسی سفید گذارده شده.
این نسخه فاقد دیباچه محمدبن مبارک شاه است(مانند نسخه ۱۶۹رضوی).
بر پشت نخستین برگ چندین یادداشت و مهر است از آن جمله محمد شریف هرندی محمد محسن و خط و مهر آقای علی مدرس خوانده می‌شود.
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۵۴۳-۲۵۴۵.
نک: کشف الظنون ؛ معجم المطبوعات ص۲؛ ذریعه ۱۳/ ۲۱۳؛ مقدمه ایضاح المقاصد علامه ٬ شرح حکمه العین٬ مصحح آقای منزوی و به کوشش آقای مشکوه؛ مجلس ۲/ ۶۹ و۴؛ دانشگاه ۳/ ۲۷۸-۲۷۹؛ آستان قدس ۱ش۱۶۹، حکمت و کلام ۴/ ۷۹۰ - ۷۹۶؛ دارالکتب ۱۳۴۲، ۱/ ۲۵۲ و ۱۳۸۲، ۲/ ۲۶؛ مخطوطات الموصل ص۱۳۸؛ فاضلیه ص۱۶؛ خدیویه ۶/ ۹۷.
مولف شرح هدایه اثیریه حکمه العین کاتبی قزوینی ( - ۶۷۵ق.) را شرحی کرده که بیشتر مزجی است و گاه نیز شرح را با کلمه «ای» تفسیریه آغاز کرده . میرک بخاری هدایه اثیریه را نیز شرح کرده که آغاز آن «الحمد لله رب ...» است و حاجی خلیفه آن را با شرح حکمه العین اشتباه و در معرفی آن آغاز این را نقل کرده. در کتب فهرست تا آنجا که مراجعه و تتبع شد حتی در کتب تاریخ بخارا شناسایی بیشتری درباره زندگی و عصر محمد بن مبارک شاه داده نشده. قرائنی که برای تعیین تقریبی عصر او به دست آمده از این قرار هستند :
۱. در آغاز یعنی در دیباچه آنجا که از تعلیقات قطب الدین شیرازی یاد کرده جمله برد الله مضجعه آورده و این نکته این نسخه که در تمام نسخ چاپی و خطی دیده شده موجود است نشان آن است که تالیف این کتاب پس از وفات قطب الدین ( در ۷۱۰ق.) بوده است. به خصوص که از شرح علامه حلی ( - ۷۲۶ق.) نیز نقل کرده.
۲. میدانیم که میر شریف گرگانی ( - ۸۱۶ق.) بر شرح حکمه العین محمدبن مبارک شاه حاشیه نگاشته است.بنابراین مسلما شرح مزبور پیش از تاریخ فوت صاحب حاشیه نگاشته شده.
۳. قرینه دیگر که دائره تردید را بسیار کوچک‌تر می‌کند این است که نسخه‌ای دیگر از این شرح در کتابخانه مجلس موجود است و با ۱۸۶۰ معرفی می‌گردد به دست یکی از شاگردان سید شریف و در زمان زندگی او به تاریخ ۷۹۵ق. نوشته شده و کاتب نسخه مزبور پس از پایان قسمت اول کتاب چنین افزوده : «فرغ من کتابه القسم الاول من هذا الکتاب اسعد بن احمد ... فی اواخر ربیع الاخر لسنه خمس و تسعین و سبعماه ... .
(تمام نوشته کاتب در ذیل نسخه ... نقل می‌شود.) نوشته کاتب مذکور سندی قطعی است که محمد بن مبارک شاه پیش از تاریخ ۷۹۵ق. از تالیف شرح حکمه العین فراغت یافته بوده است. جای تاسف است که کاتب مزبور قرینه‌ای بر حیات یا وفات شارح در آن تاریخ در نوشته خود نیاورده و نیز تاریخ تالیف حاشیه گرگانی را نمی‌دانیم بنابراین حدود نزدیک تاریخ واقعی وفات وی به دست نیست و تنها آنچه می‌توان با توجه به قرائن مذکور گفت این است که شرح حکمه العین محمدبن مبارک شاه پس از ۷۱۰ق. و پیش از ۷۹۵ق. نوشته شده است.
فلسفه
۱۸۵۹
ایران
کتابخانه مجلس شورای اسلامی
20121031
04-00630.pdf
فهرستنویسی قبلی
MF
87856
1
Y
