عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
۱۰-۲۳۱۷۰
عربی
شرح هدایه الحکمه
[نسخه خطی]
/ از: شمس الدین محمد بن مبارک شاه جنگی معروف به میرک بخاری.
؛ خشتی. ۵/ ۱۲*۵/ ۱۸ سم. (با صفحات اضافی): ۱۱۵ گ. (ص ۱- ۲۰۶: ۲۴ س گ ۱- ۱۰۳) و (ص ۱۱۲- ۱۲۱: ۲۳ س گ ۱۰۵).
شرح است بر هدایه اثیریه. این نسخه از آغاز طبیعی است تا فن دوم (فلکیات) و از فن دوم تنها یک برگ نوشته شده است. وی شارح حکمه العین، (ش ۱۸۵۹ و ۱۸۶۱ این فهرست) و زنده در اوائل قرن ۷ ق بوده.
1
2
1
2
الحمد لله رب العالمین و الصلوه... و بعد فقد سالنی بعض احبائی ان اکتب لقسمی الطبیعی و الالهی من کتاب الهدایه... و لما تکرر السوال شرعت فی تحریره... قال القسم الثانی فی الطبیعیات اقول الحکمه صناعه نظریه یستفید منها الانسان... .
... و یختلف ما یکون فیها... بحسب الاختلافات و لیکن هذا آخر ما اردنا... فی شرح هذا المختصر و الله اعلم بالصواب (پایان نسخه کامل شرح هدایه الحکمه) (نک: ش ۲/ ۱۸۸۲).
آغاز نسخه موجود: الحمد لله رب العالمین... .
انجام نسخه موجود: ... ثم اقول هو اما ان یکون جسما واحد او جسمین احاط احدهما بالاخر او لم یحط و الثالث باطل فتعین احد الاولین و ایاما کان تحصیل المطلوب و السلام علی من اتبع الهدی.
نوع کاغذ:
نوع خط:
تزئینات جلد:
ضخیم شکری رنگ روشن و سیر.
با دو خط و دو قلم است.
تیماجی لیمویی رنگ.
2
2
وی در کنار ص ۱۰۴ نوشته است: « نام اصلی من «قلا» است و چون این کلمه نامأنوس است مرا نجفقلی می خوانند ».
روی یک صفحه سفید میان حاشیه اصول کافی و شرح هدایه این نوشته از او دیده می شود: نذر کردم العبد الحقیر قلا بن محمد صالح که چون در اول مرتبه به جناب میرزا محمد رفیعا دادیم که مطالعه فرماید و ایشان در آب انداختند، اگر من بعد بعاریه به کسی بدهم پیاده به کعبه معظمه بروم. اگر چه این نذر ظاهرآ در نظرها قبحی دارد اما حکما فرموده اند البخل فی الکتب کالجود فی الذهب ۱۰۹۴ ». زیر این نوشته مهری است که « ما ودعک ربک و ما قلی » بر آن نقش شده.
3
1
این دفتر در ملک قلا (یا نجف قلی) بن صالح (گویا از شاگردان حاجی محمد صادق اردستانی و میرزا محمد رفیع گیلانی مولف شواهد الاسلام) بوده و او یادداشت ها و مهرهایی بر کنار برخی از برگ های شواهد و یا روی برگ های اضافی دفتر دارد، سجع مهر او « ما ودعک ربک و ما قلی » است و مهر دیگر « فرزند صالح که نام نجفقلی شدست ».
روی دو برگ دیگر نیز فقراتی به نقل از صدوق نوشته شده اما به خط نجف قلی لر نیست. بر پشت نخستین برگ یادداشت و مهر وی دیده می شود.
فهرست ماخذ: مجلد سوم، صفحه ۲۵۷۷-۲۵۷۸
نک: کشف الظنون،هدایه الحکمه چاپ فلوگل، ج ۶ ص ۴۷۴؛ ذریعه، ۱۴/ ۱۷۵؛ فهرست برلین، ۵۰۷۰ (آلوارت مولف فهرست نسخ عربی برلین از مولف این شرح نام نبرده و گویا او را نشناخته.)؛ دارالکتب،چ ۱۹۲۴، ۱/ ۲۵۲؛ آستان قدس رضوی، ج ۴، ش ۸۶۶-۸۶۹ و ج ۱، ش ۱۹۸ (حکمت و کلام)؛ دانشگاه، ۱۰، ش ۳۰۱۷، ص ۱۹۵۶، حقوق، ص ۳۹۲؛ ملی پاریس،ص ۴۱۴.
روی یک صفحه سفید در آخر دفتر این یادداشت را نوشته: «به تاریخ یوم الثلثاء ۱۴ شهر شعبان المعظم ۱۱۰۶ و ۶ روز بعد از نوروز سلطانی در مشهد مقدس رضوی یک شبانه روز برف عظیمی بارید به مثابه که یک شبانه روز کوچه ها و خانه ها همه برف داشت مگر سر بامی که روفته بودند. به تاریخ بیستم شهر ذی قعده الحرام ۱۱۰۶ داخل قلعه مبارکه دارالقرار قندهار شدیم. می کشد هر جا که خاطر خواه اوست العبد قلاء بن صالح». (مهر مزبور در اینجا نیز دیده می شود). در زیر این نوشته، این یادداشت که متضمن تاریخ درگذشت نجف قلی نیز هست نوشته شده: «در خدمت عالیجاه اصلان خان بیگلر بیگی قندهار و به تاریخ بیستم شهر ذی قعده الحرام ۱۱۰۷ نواب عالیجاه محمد علی خان بیگلر بیگی داخل قندهار شد و اصلان خان معزول و محبوس شد و به تاریخ یوم الاحد هجدهم شهر رجب المرجب ۱۱۰۸ اصلان خان از محبوسی خلاص و از قلعه قندهار بیرون رفته با خانه کوچ روانه دارالسلطنه اصفاهان شد. گوریست که خوابگاه صد بهرام است... به تاریخ غره شهر ربیع الاول ۱۱۰۹ میر قلی لر در قندهار به رحمت خدا رفت.
شرح با عنوان های قال و اقول است. مولف کشف الظنون از این شرح یاد کرده و در نقل صدر کتاب، آن را با شرح حکمه العین به اشتباه رفته و سر آغاز شرح حکمه العین را آورده. میرک بخاری در دیباچه تصریح کرده که در این شرح تنها به بخش طبیعی و الهی هدایه پرداخته است.
حاشیه کافی
/ میرزا رفیعا نائینی (محمدبن امیر حیدر حسینی حسنی طباطبایی) ( -۱۰۸۲ ق.).
( ۱پ- ۱۰۳ر)
۱۰۴۲۰۳۳
۱۸۸۱
/
۲
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20121026
MF
87856
a
Y
