از روی خط سید حسین بن حیدر بن قمر کرکی عاملی (در بعضی از بخشها انجامه کرکی به خطی جدیدتر در حاشیه به نسخه افزوده شده است).
نوع خط:
تزئینات متن:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نسخ.
بعضی از عناوین شنگرف است اما بیشتر آنها با مشکی نوشته شده. در مواردی هم که جای عناوین بیاض مانده به این نکته اشاره شده است (۴۸ر، ۱۷۴ر و پ، ۱۷۷ر، ۱۷۸پ، ۱۷۹ر و پ، ۱۸۷پ، ۲۲۱ر و پ).
دارد.
نخودی آهار مهره.
دو طبله جلد ناهماهنگند و هر یک مربوط به کتاب دیگری بودهاند که در این نسخه با هم صحافی شدهاند. طبله اول: میشن عنابی ضربی با ترنج و سر ترنج و چهار لچکی کوچک و جدول، درون کاغذ ابر و باد. طبله دوم: میشن عنابی با نقوشی متفاوت از طبله اول با ترنج و سر ترنج زرین منقش و جدولهای گرهی زرین. تیماج زیتونی جدولدار با زر. عطف تیماج قهوهای. قطر: ۴/۴.
1
2
بیشتر متن با نسخه اصل مقابله و در متن و حاشیه تصحیح شده است.
نسخه سه بار مقابله شده با علامت بلاغ به صورتهای «بلغ» و «بلغ قبالا» و «بلغ ثانیا» و «بلغ ثالثا» (۲۴۹پ).
بعضی از این تصحیحات با تراشیدن حروف و خط زدن کلمات در متن اعمال شده است. با این همه نمیدانم چرا هنوز اغلاط فاحش فراوانی در متن دیده میشود.
یادداشتهای دو برگ آغازین نسخه به شرح زیر:
در برگ الحاقی نخست نام کتاب و کاتب به خط ثلث جلی مجدالدین نصیری نوشته شده است: «کتاب الاجازات. تمام کتاب بخط شریف ابراهیم بن محمد بن علی ابن احمد الحرفوشی العاملی الکرکی است».
دو صفحه فهرست اجازات و فوائد نسخه و حدیثی از معانی الاخبار با حذف اسناد به خط مکی بن محمد بن شمسالدین نجل شهید مکی عاملی در ۱۱۵۸ق. همو در ص ۳۰پ نوشته: «قد نظر فی هذا الکتاب افقر... مکی بن محمد بن شمسالدین من ذریه الشهید مکی».
در صفحه عنوان نسخه یادداشتی رجالی.
علامت سه نقطه شک در کناره صفحات.
ص ۲۲۲پ - ۲۷۹پ دارای حاشیهنویسی با نشانیهای «منه ره» و «منه سلمه الله».
در حاشیه صفحاتی که اجازه یا فایده جدیدی آغاز میشود حرف «ح» کوچک و در کنار اجازات تکراری کلمه «مکرر» نوشته شده است.
1
3
یادداشتهای تملک دو برگ آغازین نسخه به شرح زیر:
تملک علامه مجلسی: «مما اعارنی الله بفضله العمیم، من کتب الحقیر محمدباقر بن محمدتقی».
تملک عبدالله بن محمدتقی.
تملک فاطمه خانم.
در صفحه عنوان نسخه تملک محمد بن زینالعابدین موسوی (برادر صاحب روضات الجنات).
خریداری کتابخانه پیش از سال ۱۳۲۰ش.
یادداشتهای مهر دو برگ آغازین نسخه به شرح زیر:
مهر بیضوی عبدالله بن محمدتقی به نقش: «محمد نبیالله و علی ولیالله و عبدهما عبدالله».
مهر بیضوی به نقش: «عبده عبدالباقی الحسینی ۱۱۴۷».
در صفحه عنوان نسخه مهر بیضوی: «المتوکل علیالله عبده محمدکریم» با تاریخی که از آن اعداد ۱۲۴ خوانده میشود.
در صفحه عنوان نسخه مهر کتابخانه مجدالدین نصیری به شماره ۴۷۱.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۵۱۴-۵۱۶.
سید حسین بن حیدر بن قمر کرکی عاملی (۱۰۴۱ق) در سالهای ۹۹۱-۱۰۱۲ق مجموعه اجازات و فوائدی از دانشمندان شیعه جمعآوری کرد که به کتاب الاجازات معروف است. نسخه اصل این مجموعه به شماره ۱۷۰۸ در کتابخانه یزد نگهداری میشود و در فهرست آن کتابخانه، ۳/ ۱۰۲۷-۱۰۳۳ به اجمال (و البته با چند مورد اشتباه) معرفی شده است.
بعدها از روی نسخه کرکی دو رونوشت تهیه شد:
۱. بخشهایی از آن به خط احمد بن حسین اصفهانی شاگرد او در سال ۱۰۴۸ق در نسخه شماره ۱۶۷۲ کتابخانه مجلس. متاسفانه این نسخه در فهرست کتابخانه به درستی معرفی نشده و رسالهها و یادداشتهای مهمش از دید فهرستنگاران پنهان مانده است بدین جهت معرفی کوتاهی از مطالبش را در این جا میآورم (چون از دو جنبه اجازات و کاتب به معرفی نسخه ما ارتباط پیدا میکند).
جنگ شماره ۱۶۷۲ مجلس در یک نگاه کلی سه بخش دارد:
بخش اول: اشعار و منشآت عربی، بدون نظم و ترتیبی خاص (از آغاز تا ص۱۴۱).
بخش دوم: از ص ۱۴۱ به بعد که به خط سید حسین بن حیدر بن قمر کرکی عاملی (۱۰۴۱ق) گردآورنده کتاب الاجازات است. در این بخش که بیشترین برگهای نسخه را در بر میگیرد این کتابها نوشته شده است. نسیم الصبا در ۱۰۲۰ق، منتخب درر السمط فی خبر السبط ابن ابار (۶۵۸ق)، تالیفی از ابراهیم بن ابراهیم بن فخرالدین بازوری عاملی، الرحله العراقیه حسین بن عبدالصمد حارثی عاملی (۹۸۴ق) در ۱۰۲۲ق که پیش از این تنها یک نسخه از آن سراغ داشتیم و تتمه آن سفرنامه از همو که منحصر به فرد است.
بخش سوم: صفحات ۳۷۳-۴۸۸ که احمد بن حسین اصفهانی چند اجازه مهم علمای شیعی را از روی دستخط استادش حسین کرکی کتابت کرده است. وی در دو انجامه خود به این نکته تصریح کرده: «نقلت من خط سیدنا و سندنا و استادنا السید الافقه الاکمل سید حسین بن سید حیدر الحسینی قدس الله روحه العزیز و هو نقل من خط المجیز رحمه الله تعالی و کتب ذلک افقر الفقرا احمد بن الحسین الاصفهانی فی سادس عشر شهر ربیع الاول من شهور سنه ثمان و اربعین و الف» (ص ۳۹۸ در پایان اجازه شهید ثانی به حسین بن عبدالصمد حارثی، برابر با رساله سیزدهم مجموعه حاضر) و «کتب الفقیر الی الغنی احمد بن الحسین الاصفهانی فی عصر یوم الاثنین ۲۸ شهر ربیع الاول من شهور سنه ثمان و اربعین و الف من خط سید المحققین و سند المدققین افقه فقهاء زمانه ابوعبدالله الحسین بن حیدر الکرکی العاملی قدس الله سره و قد کتب فی اخره بهذه العباره و کتب صوره هذه الاجازه فی عصریه الخمیس لیله السادس من شهر ربیع الاول سنه الف و اثنان هجریه علی مشرفها الصلوه و التحیه افقر عبادالله الغنی الحسین بن حیدر الحسینی الکرکی عفی عنه من نسخه مشحونه بالغلط وفقنا الله لا صلاحها و مقابلتها بنسخه صحیحه و الحمدلله رب العالمین» (ص ۴۲۲ پایان اجازه علامه حلی به بنی زهره، برابر با رساله بیستم این مجموعه).
۲. در سالهای ۱۰۷۰-۱۰۷۱ق ابراهیم بن محمد حرفوشی کرکی (۱۰۸۰ق) رونوشت کاملی از آن مجموعه تهیه میکند که همین نسخه حاضر است. این رونویس که متاسفانه پرغلط است بعدها در تملک علامه مجلسی (۱۱۱۰ق) قرار میگیرد و او تقریبا بیشتر محتویات آن را در بخش اجازات بحارالانوار نقل میکند.
اطلاع دیگری که از نسخه حرفوشی داریم نقل قولی از آن در روضات الجنات، ۷/ ۸۷ است. و علت این امر هم آن است که در سال ۱۲۵۵ق نسخه در تملک برادر صاحب روضات یعنی محمد بن زینالعابدین موسوی بوده (ص ۳۴۳پ - ۳۴۶ر در پایان نسخه هم به خط اوست).
[الفوائد]
اجازه به شاه محمود خلیفه
شرح باب الاراده
طرق روایت حسین بن حیدر کرکی
اجازه به سید محسن بن محمد بن فادشاه رضوی مشهدی
طرق روایت ابن ابی جمهور احسایی
اجازه به محمد بن ترکی غروی
حاشیه الکافی
نمونه انشاء اجازه
اجازه به حسین بن حیدر کرکی
اجازه به شیخ بهایی و برادرش عبدالصمد
اجازه به حسین بن حیدر کرکی
اجازه به حسین بن عبدالصمد حارثی عاملی
اجازه به محمد بن احمد بن ابیالمعالی موسوی برای کتاب غریب القرآن
اجازه به محمد بن احمد بن ابیالمعالی موسوی برای کتاب اسرار العربیه
اجازه به محمد بن احمد بن ابیالمعالی موسوی برای کتاب نهجالبلاغه
اجازه به محمد بن احمد بن ابیالمعالی موسوی برای کتاب مقامات حریری