عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۱۹۴۷۹
فارسی
دیوان ملالی = دیوان صاحب علی‌آبادی
[نسخه خطی]
محمدحسین.
وزیری. ۱۶/۵*۲۵سم. ۸۴گ. ۱۵بیت.
بی‌تاریخ نگارش یافته و به نام دیوان ملالی در دفاتر کتابخانه و پشت نسخه ثبت گردیده و در ص ۱۴۴ و ۱۴۵ و ۱۴۸ و ۱۵۱ تخلص ملالی دیده می‌شود.
در ذیل نسخه ش ۱۰۰۸ فهرست حاضر علی‌آبادی (محمدتقی بن زکی) صاحب تخلص را معرفی کرده‌ایم، در چهار مورد که در آن نسخه تخلص یافت شد شاعر خود را به نام ملالی معرفی کرده و فقط در ص ۱۴۷ تخلص صاحب دیده می‌شود، معاصرین وی و متاخرین که تذکره و تاریخ نوشته‌اند از این شاعر و نویسنده درباری که نام برده‌اند ابدا از این موضوع نامی نبرده‌اند که شاعر در بدو امر ملالی تخلص داشته و پس از آن صاحب تخلص گردیده است ولی نگارنده چون نمی‌تواند باور کرد که در عصر شاعر معروفی می‌شود دیوان او را دزدی (هر چند زبردست هم باشد) به نام خود بنویسد و منتشر نماید (در کتب تاریخ و تذکره‌ها هم به نام ملالی شاعری یاد نشده است) تصور می‌کند که این شاعر در بدو جوانی اگر گاهی در قصائد و غزلیات و غیره تخلص خود را ذکر می‌کرده ملالی بوده و چون در ۱۲۳۴ق. به تهران احضار گردیده و به صاحب دیوان ملقب شده، صاحب تخلص گردیده.
نوع خط:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق خوب.
فرنگی.
تیماج.
2
در حاشیه ص ۱۰۶ نسخه شرحی تاریخی راجع به یکی از صاحب منصبان (افسران) که در جنگ روس و ایران از اسب پیاده شده و مانده بود به خط نویسنده پیشین که ظاهرا خود منشی آن است نگارش یافته.
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۵۷۱-۱۵۷۲.
چند بیت از هر دو نسخه را در اینجا می‌آوریم:
ص ۱۴۴ نه:
غیر از غم جانان بوفاداری عشاق/ اندر همه آفاق بجستیم کسی نیست
بر شکر شیرین تو مرغان سخن‌گو/ چندانکه در آن حلقه ملالی مگسی نیست
ص ۳۵۷ نه:
غیر از غم جانان بوفاداری صاحب/ اندر همه آفاق بجستیم کسی نیست
بر شکر شیرین تو مرغان سخن‌گو/ چندانکه در آن حلقه مجال مگسی نیست
ص ۱۴۵ نه:
جرم ملالی ارچه کران تا کران هنوز/ امیدوار از کرم بیکران تست
ص ۳۵۹ نه:
عصیان صاحب ارچه کران تا کران و لیک/ امیدوار از کرم بیکران تو است
ص ۱۴۸ نه:
ملالی این چه سخن گفتن است مجلسیان/ گمان کنند که طوطی شکر همی خاید
ص ۳۶۸ نه:
ز صاحب این چه سخن گفتن است مجلسیان/ گمان کنند که طوطی شکر همی خاید
ص ۱۵۱ نه:
درد نبود مگر ملالی را/ گر همه عمر در فغان استی
ص ۴۰۶ نه:
درد نبود مگر که صاحب را/ در همه عمر در فغانستی
با مراجعه به ص ۳۵۸ و ۳۵۹ و ۳۶۸ و ۴۰۶ نسخه دیوان صاحب که زیر ش ۱۰۰۸ معرفی گردید معلوم شد که گذشته از تما مندرجات نسخه همین ابیات نیز با مختصر تغییری در آن نسخه دیوان می‌باشد و در ص ۷۲ و ۷۳ مکتوب صاحب علی‌آبادی به قائم مقام (میرزا ابوالقاسم) که در ص ۶۶-۶۸ نسخه ۱۰۰۸ دیوان وی نوشته شده.
این نسخه بدین بیت:
کرا شاید ثنا زان پس که زیبد آل یاسین را/ جهان مجد و تمکین آسمان دانش و دین را
که نسخ دیگر دیوان صاحب (ملالی) بدان آغاز گردیده، شروع و مندرجات آن در حدود دوهزار و دویست بیت و بنابر آن که در نسخه ش ۱۰۰۸ گذشت سه هزار و یکصد (۳۱۰۰) بیت از نسخه دیگر کمتر می‌باشد و شامل قصائد و مقطعات و ترکیب‌بندها و غزلیات و رباعیات و یک مثنوی در شرح برخی از حالات و گزارش زندگانی شاعر می‌باشد.
دیوان صاحب علی‌آبادی
۱۰۷۲
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20121005
MF
87856
a
Y
