بسمله، الحمد لله الذی من علینا بالنعم الجسام، و هدانا لدین الاسلام، و الهمنا الشکر علی الاحسان و الانعام...و اما بعد، فان الفتی هذا فلان بن فلان ممن تشمر عن ساق الجد لاتباع حد من حدود الله عظیم و الاستنان بسنه نبیهالنبیهالحلیم و هو النکاح الذس دعا سبحانه الیه عباده...
...و منهم من فصل کما فصل فی موضعه...تم ما افاده العالم الحبر الکامل...الحاج شیخ محمد بن حاج محمد زمان متع الله المومنین...المامور بکتابته العبد المذنب.المحتاج الی رحمه ربه الغنی ابن محمد علی محمدحسین الخورا
مولف از دانشمندان نیمه دوم قرن ۱۲ق بوده و شاگرد سید محمد حسین خاتون آبادی مولف خلق الافعال و رساله توحید ش ۱۶/۱۸۲۵ و ۱۷/۱۸۲۵ است.
نوع خط:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نسخ زیبا.
سمرقندی شکری رنگ.
تیماجی ضربی قرمز سیر که یک ترنج در میان گوشه روی آن کوبیدهاند.
1
نسخه در زمان زندگی مولف مرآه الازمان نوشته شده و همه از مولفات او است و حاشیههایی از مولف با نشان «منه دام ظله» و یا «منه زید عزه» دارد.در پایان آن نشان «م ت ق ره» دیده میشود.
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه۲۶۸۲-۲۶۸۹.
نک: ذریعه، ۵/۳۱۳، ۱۵/۱۱؛ مجلس، ش ۶۲۷ روضات.
مولف این رساله نام و نسب خود را در ذیل یکی از مولفات خود بدینگونه آورده: «محمد بن محمد زمان بن حسین بن رضا بن شیخ حسامالدین».صاحب روضات از مولف و از رساله حاظر یاد کرده و این رساله را بهترین و کاملترین مولفات در این باب دانسته است.مولف، رسالهای دیگر در موضوع صیغ نکاح دارد و به نام الحق الصراح فی ایجاب النکاح یا القول السدید و نیز رسالههای دیگر در فقه و فلسفه دارد که همه در دفتر حاظر گردآوری شده اما صاحب روضات تصریح کرده که از مولفات او جز ین رساله صیغ النکاح را ندیده است.( تاریخ درگذشت شیخ محمد کاشانی در جایی ضبط نشده.صاحب ذریعه نوشتهاند اجازهای به شاگردش میرزا علینقی بهبهانی داده که تاریخ آن 1172ق است. دفتر حاظر نیز در 1172ق نوشته شده و کاتب در پایان رساله نخست بقاء عمر او را خواسته، بنابر این مسلما مولف پس از 1172ق درگذشته است.درباره مولف نک: تاریخ اجتماعی کاشان تالیف حسن نراقی؛ روضات؛ کواکب المنتثره، (تالیف چاپ نشده علامه شیخ آقابزرگ).
علاوه بر دفتر حاظر که شامل همه مولفات او است، در کتابخانه سردار کابلی نز (به نوشته صاحب ذریعه) مجموعه کاملی از مولفات وی موجود بوده و نیز صاحب ذریعه (در ج 5 با عنوان چهار رساله) از مجموعهای شامل چهار رساله از مولف یاد کرده اما نام رسالههای موجود در آن را جز رساله صیغ النکاح (که در آغاز آن دفتر بوده) نیاوردهاند. در دفتر ش 627 مجلس نیز رساله قبله او موجود است.در دفتر حاظر که در زندگی مولف و به سال 1172ق نوشته شده است، مولفات شیخ محمد کاشانی بدین ترتیب، صیغ النکاح، هدایه المستر شدین، القول السدید، مرآه الازمان، رساله اثبات زمان موهوم، و قبله اثنی عشریه قرار گرفته.صورت اجازهای از شیخ حسین ماحوزی (از مشایخ اجازه مولف) در گ 98 چپ نقل شده و تاریخ آن1162ق است.و نیز نامهای از شیخ عبدالنبی قزوینی( مولف تتمه امل الآمال) به مولف، در ذیل رساله مرآه الزمان نقل شده است و شیخ عبدالنبی در این نامه مولف را در تالیف مرآه الزمان و اثبات زمان موهوم ستوده و از خداوند توفیق خواسته تا شرحی بر آن نویسد و دقایق و معضلات آن را روشن سازد.قزوینی این نامه را به هنگامی نوشته که در قریه کاخک (خراسان) برای تدریس در مدرسه آن قریه اقامت داشته است.به طوری که از نو.شتهای بر پشت برگ اول دفتر استفاده میشود، رساله حاضر ارشاد الطالبین نام دارد.اما در روضات و ذریعه و دیگر مراجع این نام را ندیدم.حاشیههایی از مولف با نشان «منه مد ظله» و نیز از کتابهای ایضاح، کفایه، طراز کلمات طریفه، تذکره و نیز حاشیههایی با نشان «م ت ق» ، و «ح عمیدی» بر کنار این رساله دیده میشود.مولف در برخی از حاشیههای خود از عقاید پدر خود نیز یاد کرده است.
هدایه المسترشدین
الحق الصراح فیما لابد منه فی ایجاب النکاح = القول السدید