عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۱۹۴۱۸
فارسی
دیوان صبا
[نسخه خطی]
/ از: فتحعلی خان کاشانی متخلص به صبا ( -۱۲۳۸ق.).
۱۲۴۶ق.
رحلی. ۲۰*۳۱سم. ۳۲۰گ. ۲۳بیت.
1
تعالی الله خداوند جهاندار جهان دارا/ کزو شد آشکارا گل ز خار و گوهر از خارا
مولف ملک‌الشعرا و از مشاهیر شعرای ق ۱۳ق. است. وقایع سلطنت فتحعلی شاه و مختصری از تاریخ نیاکان او را در مدت سه سال در چهل هزار بیت به نظم آورده و «شاهنشاه نامه» نام نهاده و در ۱۸۶۷م. چاپ شده و مثنوی‌های دیگر وی عبارت است از:
۱. خلاصه الاحکام که در آن احکام سهو و شک در نماز بیان شده و خود وی گوید که موافق فتوی مفتی عصر ابوالقاسم (مراد محقق قمی است) نگارش یافته در ح ۳۲۰ بیت می‌باشد و بدین بیت آغاز گردیده:
ای نگارنده سپید و سیاه/ وی طرازنده نگین و کلاه
۲. عبرت‌نامه می‌باشد که برابر تحفه العراقین خاقانی انشاء شده و در ح ۹۵۰ بیت می‌باشد و آغاز آن این است:
دیباچه این خجسته دیبا/ پیرایه این پرند زیبا
۳. خداوندنامه که در بیان معجزات حضرت ختمی مرتبت (ص) و غزوات حضرت علی (ع) موافق اخبار صحیحه می‌باشد و در حدود سی‌هزار بیت است.
۴. گلشن صبا که در مواعظ و نصایح می‌باشد و در ۱۳۱۳ خورشیدی با مقدمه آقای ملک‌الشعرای بهار در تهران چاپ شده و در ح ۳۰۰ بیت می‌باشد و آغاز آن این است:
بنام خداوند هوش آفرین/ دو گوش نصیحت نیوش آفرین
۵. لیلی و مجنون.
راوی گوید در جوانی سروده و نسخه آن در دست است ولی نگارنده تاکنون بدان دست نیافته.
۶. هفت پیکر.
راوی گوید که نسخه آن در یکی از سفرها از میان رفته است.
۷. شکارستان. صبا این داستان را که عبارت از شیر شکار کردن فتحعلی شاه می‌باشد با مقدمه‌ای که از آن استفاده می‌شود چندی بیکار و از دربار دور مانده در هنگامی که دوباره به حضور خوانده شده به دستور پادشاه سروده و نام آن از این بیت به دست می‌آید:
شکارستان و نظم خسروانی/ رقم کردم معانی در معانی
و تمام آن ۲۴۰ بیت به وزن مثنوی می‌باشد و آغاز آن این است:
بروزی خوشتر از روز جوانی/ زمین و آسمان در شادمانی
و نسخه‌ای از آن در کتابخانه شخصی ملک‌الشعرای بهار موجود است.
شرح حال صبا را در انجمن خاقان انجمن سیم، مجمع الفصحا ۲/ ۲۶۷-۲۹۸، سخنرانی آقای بهار (ملک‌الشعرا) (در مجله ارمغان سال ۳۱۱ چاپ شده) و مقدمه ایشان بر گلشن صبا را ملاحظه نمائید.
نوع خط:
تزئینات نسخه:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق.
در آغاز بخش ۱ و ۲ و ۳ هریک سرلوحی زیبا است، میان سطرهای صفحه اول و دوم طلااندازی شده و همه صفحات با اکلیل و شنجرف جدول‌کشی گردیده.
فرنگی.
میشن ضربی.
1
پشت صفحه نخستین یادداشتی در ۱۲۴۷ق. و دیگری بی‌تاریخ نگاشته شده.
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۵۳۴-۱۵۳۵.
شامل قصائد مرتبه به ترتیب حروف تهجی (ص ۱-۴۳۰)، ترکیب‌بندها (ص ۴۳۳-۴۹۶)، غزلیات مرتب به ترتیب حروف تهجی (ص ۴۹۷-۵۱۸)، رباعیات (ص ۵۱۹-۵۲۸)، خلاصه الاحکام (ص ۵۲۹-۵۴۳)، عبرت‌نامه (ص ۵۴۴-۶۸۷)، و مقطعات (ص ۵۸۸-۶۳۸) می‌باشد.
این دیوان یا کلیات در ح ۱۴۰۰۰ بیت را شامل است.
۱۰۱۲
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20120927
MF
87856
a
Y
