عنوان

اجوبه المسائل

۱۰-۲۴۰۸۰

عربی

اجوبه المسائل

[نسخه خطی]

(۱۵۹ر-۱۶۵پ).

؛ خشتی. ۱۵/۵*۲۱ سم. ۲۳۱گ. سطور مختلف.

ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۲۷۵-۲۲۷۶.

1

2

وصل الی کتاب من اعز الاخوان الالهیین و اشرف ذوی القرابه الروحانین مشتملا علی نفایس عرائس اللطف و الکرام مملوا من زواهر جواهر ... و اما المسائل الجلیله التی طلب الکشف عنها ... .

... و یجلو ایضا فساد ما قاله بعضهم من ان ما لالعرض اذا اخذ بالعرض قدا له یصیر ... فهذا ما تیسر لنا فی کشف هذه المسائل و الابانه عنها من المقال مع توزع البال و اختلال الاحوال فعلیک یا حبیبی وفقک الله ... و رحمه الله الملک القدیم محمد المشتهر بصدر بن ابراهیم اوتی کتابها بیمینیها.

تاریخ کتابت زیر هیچ یک از رساله‌ها نوشته نشده و به نظر می‌رسد در اواخر قرن ۱۲ق. یا در نیمه اول قرن ۱۳ق. کتابت شده.

نوع خط:

نوع کاغذ:

تزئینات جلد:

نسخ تحریری یک کاتب.

فرنگی.

تیماج تریاکی سیر.

پاسخ‌ صدر المتالهین شیرازی است به یکی از شاگردان یا دوستان خود.

در این رساله صدرا به پنج مساله فلسفی پاسخ‌های مبسوط و تحقیق داده است. این مسائل به ترتیب از این قرارند:

سوال اول: درباره اختیار و مشیت الهی و این که شرطست در مشیه علم مقدم بر ایجاد و اینکه شیخ اشراق که وجود علم مقدم را قائل نیست درباره شرط مزبور چه می‌گوید.

سوال دوم: درباره اینکه این قاعده متفق علیها: «جوهر ذاتی اجناس مادون خود است» مستلزم ترکیب مجردات است در خارج و و نیز مستلزم ترکیب هیولی است از ماده و صورت.

سوال سوم: سوالی درباره شبهه‌ای است که صاحب روضه الجنان (روض الجنان) بر یکی از ادله اثبات هیولی وارد ساخته.

سوال چهارم: شبهه‌ای است که خلاصه آن اثبات ماده است برای اعراض.

سوال پنجم: اگر حیثیات مکثراند لازم آید که شخصی مانند زید نیز کلی باشد زیرا حیثیات متعدد دارد.

این پاسخ و پرسش نامه از آثار ارزنده صدرا است که در یادنامه ملاصدرا و در دیگر مراجع در ضمن آثار او یاد نشده.

در پاسخ سوال سوم از شرح خود بر هدایه یا دو سخن را از آن کتاب نقل کرده. سوال کننده یکی از شاگردان و یا معاصران صدرالمتالهین است که از محضر او استفاده برده و صدرا در ضمن سوال پنجم و دوم بدین نکته اشارت کرده است.ملاصدرا نیز در پاسخ او را دوست خود خوانده و در دیباچه این نامه از او با احترام فراوان یاد کرده. صدرالمتالهین این سوالات را (برخلاف سوالات شمساء) به تفصیل پاسخ گفته و در مقدمه گوید: «درباره مسائل بزرگی که خواستار حل و کشف آن شده بایستی حضورا و مشافهه سخن بگویم زیرا فاش ساختن حقایق برای مردم فرومایه موجب پشیمانی است.» با این حال در پایان پاسخ سوال دوم (درباره ترکیب هیولی) از بیان شمه ای از اسرار نلگریز گشته است. در آنجا چنین گوید: «و لنا فی هذا المقام کلام آخر اشترطنا علی انفسنا ان لا نذکره و لانباحث به مع الجماعه المشارکین لنا فی العلم الظاهری لان فیه خروجا عن الطریقه المشهوره لما فیه من سر اشراقی فان اشتهیت یا اخی ان تکون من اهل الحقایق و الاسرار فاستمع لما یتلی علیک ملتزما صونه عن الاغیار». صدر المتالهین در این نامه از شیخ شهاب الدین سهروردی شیخ اشراق از تلویحات و حمه الاشراق او از شفاء شیخ الرئیس از روضه الجنان (که ظاهرا همان روض الجنان ابوالحسن بن احمد نسخه ش ۱۸۳۳ و ۵/ ۱۸۳۴ مجلس است و من تاکنون در جائی ندیده‌ام که نام آن روضه الجنان ثبت شود)٬ از ایماضات (میرداماد) از محقق دوانی و از سید المدققین (مراد سید صدر دشتکی) است یاد کرده. در پایان پاسخ سوال۲ از بساطه وجود و ذوات مجرده نوریه شیخ اشراق یاد کند و گوید: «فعلیک بهذه القاعده فان لها عمقا عظیما ذهل عنه جمهور القوم ثم بمراجعه کتبه فی دفع شکوک یستعرض لک فیها».

پراکنده‌هایی نیز در نسخه هست که اینجا ذکر می‌شود:

جواب نامه شیخ احمد احسایی (۱۰۰ر) به زبان عربی است.

پاسخ نامه هایی است که یکی از خواستاران شیخ احسایی به سوی او نوشته و عبارات آن را مسجع آورده است این پاسخ چنین نوشته شده: در جواب نامه شیخ عالیمقام عارف علام آقا شیخ احمد احسایی نوشته شد: یا من بلغ العلی کمالا/ یا من کشف الدجی جمالا/ به هر جمعیتی وصل تو جویم/ لعل الله یجمعنی و ایاک/ عجری عن تحریر شوقی الیکم/ کعجری عن ادارک المثول لدیکم/ سلامی و ان کان مثلی لا یلیق بکم/ و لکن سلام العلی الا علی علیکم. در پایان نامه این چنین آمده است: «فختم الله لنا کما ختم بعاقبه العاقبه و جمعنا و ایاکم بدار الزلفی و العاره بجاه اصحاب الولایه و اولیاء الوراثه... و السلام علیکم یا اهل الولایه و الربانیه ... والسلام».

تحقیق در معنی لفظ جلاله (۱۳۴ر) به زبان عربی است.

در گ ۱۳۴ر نخست چهار سطر از پایان رساله حدوث العالم آمده و آن گاه بقیه صفحه در تحقیق وضع اسم جلاله است و در آن از صدرای شیرازی یاد شده این رساله به جز رساله دوانی و فخر رازی است.

اسرار الایات و انوار البینات

/ صدر المتالهین شیرازی محمد بن ابراهیم ( - ۱۰۵۰ق.)

1036619

ایران

کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

20120919

MF

250752

a

Y