عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۱۹۳۶۱
فارسی
دیوان تشنه تهرانی
[نسخه خطی]
/ از: تشنه تهرانی.
عمو نام.
۱۲۹۵ق.
ربعی. ۱۱*۱۷/۵سم. ۹۳گ. ۱۳ بیت.
مشتمل بر چند مثنوی و قصائد و غزلیات و قطعات و رباعیات و ترجیع بندی در هجو حاجی میرزا باقر وزیر همدان می‌باشد.
1
آغاز کنونی نسخه: ازو نیست پوشیده اسرار ما/ وزو گرم سوداست بازار ما
مولف از شعرای قرن سیزدهم هجری بوده و چنان‌که در مدائح معتمدیه (ص ۱۲۰-۱۳۳) معاصر وی نگاشته نامش محمدتقی و همشیره زاده مهدی بیک شقاقی است و در بدو حال کلاه‌دوزی می‌نمود. از مندرجات دیوان وی به دست می‌آید که اصل او از آذربایجان و مولدش مراغه بوده و سال ۱۲۱۰ق. بدین جهان پای گذارده چنان‌که گوید (ص ۱۰ نسخه:)
مرا آخرین مام فرخنده هوش/ به ملک مراغه فکنده ز دوش
و در (ص ۱۷ نسخه) در ذیل کشته شدن آغا محمدخان گوید:
چو شه کوفت بر کاخ جنت لوا/ بری شد لب من ز بستان جدا
و چون به فرمان پادشاه نام برده پدر شاعر از مراغه به کاشان تبعید شده و گروهی از خویشان شاعر در تهران (ری) جایگزین بوده‌اند تشنه هم در این شهر زندگانی می‌نموده و مکرر اینجا را وطن خوانده و دلبستگی خود را بدانجا اظهار نموده و زن و فرزندانش نیز در این شهر بوده‌اند.
چنان‌که در ص ۱۹ نسخه گوید:
بچندی در آن عشرت آباد ری/ مرا عمر بگذشت با چنگ و نی
و در ص ۲۳ نسخه گوید:
بسرحد ری بازم افتاد کار/ که بودم در آنمرز خویش و تبار
گسسته ز بار سفر بند خویش/ زدم بوسه بر روی فرزند خویش
و در ص ۱۶۶ نسخه گوید:
صبا بگلشن ری گر شبی کنی گذری/ بر آستانه یاران من بسای سری
و در چند جا هم از ری شکایت نموده چنان‌که در نسخه گوید:
سمند عشرتم پی گشت در ایام ماکوئی/ که چون زندان اسکندر به چشمم ملک طهران شد
از مندرجات دیوان معلوم می‌شود که شاعر تا سال ۱۲۶۴ق. زندگانی می‌نموده چرا که در مدح ناصرالدین شاه اشعاری دارد و به میرزا تقی خان اتابک که نیز در همین سال مقام صدارت یافته توسل جسته و استدعای آمدن به تهران کرده و به عزل حاج میرزا آقاسی (در ۱۲۶۵ق. در عتبات فوت کرده) و توقف وی در کربلا تصریح نموده است. دیوان این شاعر عبارت از یک مثنوی تاریخی است که در ۱۲۶۰ق. شروع و در آن پس از حمد و ثناء الهی و نعت حضرت پیغمبر (ص) و حضرت مولی علی (ع) شروع به شرح حال خود نموده و مسافرت‌هایی را که در ایران و روم و هند و عراق (بین النهرین) نموده شرح داده و تصریح نموده که در هنگام قتل و غارت کربلا (در ۱۲۵۸ق.) در آنجا بوده (در این سال نجیب پاشا به کربلا حمله کرد و بسیاری از ایرانیان را کشته و اموال آنها را یغما کرده و چنان‌که در مدائح معتمدیه معاصر وی نوشته تشنه نیز در آن هنگام زخم برداشته و با آن حال به ایران برگشته است) و پس از آن به اصفهان آمده و در عداد مداحین معتمدالدوله منوچهر خان گرجی ( -۱۲۶۳ق.) درآمده و روزگاری را به خوشی می‌گذرانید و پس از آن قطعات و قصائد و غزلیات و رباعیات می‌باشد و ترجیع بند در هجو وزیر همدان در آخر نسخه می‌باشد و در ۱۳۸-۱۴۰ و در ص ۱۵۶-۱۵۷ یک قصیده و غزل ترکی از شاعر موجود در میان دیگر شعرها گاهی ابیاتی به ترکی یافت می‌شود و در مدائح معتمدیه قصائد و غزلیات و یک مثنوی می‌باشد که در نسخه دیوان این کتابخانه نیست و شاید جز این نیز شعر داشته باشد ولی با تفحص به دست نیاوردم.
نوع خط:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
شکسته نستعلیق.
فرنگی.
تیماج.
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۴۸۳-۱۴۸۴.
این نسخه دیوان در ح ۲۴۵۰ بیت و اشعار مندرجه در مد ۳۸۰ بیت است. در مدح امام غائب و مهدی موعود (ع) قصیده‌ای غراء در دیوان وی مندرج است.
۹۵۹
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20120916
MF
87856
a
Y
