مسائل طبیعی یا رساله مابال (این رساله را بدوی جزء آثار منحوله ارسطو یاد کرده و در مقاله او در مجله معهد المخطوطات العربیه ج ۲ ص ۵۶ یاد شده است. (فهرست کتابخانه مجلس ج ۹ (چاپ اول) -تعلیقات- ص ۴۱).
[نسخه خطی]
/ منسوب به ارسطو
ص ۱۶- ۲۲.
؛ رقعی. ۵/ ۱۰*۱۶ سم. ۳۶۰ص. ۲۰س.
1
2
هذه مسائل طبیعیه لارسطو طالیس الفیلسوف و هی المسماه بما بال. بسم الله...اولها مابال الحیوان الغیر الناطق یمشی و یدب حین ولد و الانسان لیس کذلک لان الحراره و البروده فی جمیع اعضاء الحیوان یتکافیان و اما الصبیان... .
...لان الهواء فیه رطب و الارض و هو معتدل فی الحراره و البروده فلذلک النبت الذی ینبت فی الشتاء یتم فیه و الذی ینبت فی الصیف یبتدا نشوه فیه تمت المسائل الطبیعیه المسماه بما بال لارسطو طالیس الفیلسوف.
بدون تاریخ و ذکر نام کاتب، تنها تاریخ ۱۲۳۶ق در ذل ش ۲۸ هست.
تزئینات جلد:
تیماج قهوهای.
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
یادداشتها و قطعات نظم و نثر و فقراتی منقول از دانشمندانی مانند حاجی ملا هادی سبزواری و تاجالدین منجم خوارزمی و نسبنامه مولوی، خلیل قزوینی و یادداشتهایی بدون تصریح به نام منقول عنه، موجود است.
در ص ۳۷۵ سطوری از محبوب القلوب از تصنیفات قطبالدین محمد بن شیخ علی الشریف الدیلمی اللاهیجی.
در کنار ص ۱۰ حاشیهای با نشان «احمد بن علی محمد الرشتی عفی عنه» دیده میشود.
روی آخرین صفحه نسخه یک نسخه طبی و چند دستور ختم است که از آن جمله یکی منقول از شیخ بهایی است درباره خواص سوره توحید.
ص ۹۳- ۹۲ مطالبی درباره عایشه گفته، تجملت تبلغت و لو عشت تفیلت.
ص ۱۴۶- ۱۴۴ بخشی از اسفار.
ص ۱۴۹- ۱۴۸ تاویلات عبدالرزاق کاشانی در تفسیر آیه «و اضرب لهم مثل اصحاب القریه اذجاءها المرسلون».
ص ۲۲۳- ۲۲۱، «فائده من کلام شیخ ابوالحسن خرقانی»، ص ۲۸۴- ۲۷۲ پراکندهها و فوائد.
در صفحات 355 تا پایان دفتر، یادداشتهایی در موضوعات پراکنده دیده میشود: ص 355. و من جمله القضایا الغربیه و الاحکام العجیبه المنسوبه الی مولانا و مولی الکونین علی بن ابیطالب...
ص 356. و هذا الوجود هو الاسم المکنون المخزون المشار الیه فی الحدیث المروی عن ابیعبدالله علیه السلام...
ص 356. منقول است از حضرت امیرالمومنین علیه السلام که سه سطر به طریق رمل نقطه نهند به شرط آنکه سطر دوم از سطر.
ص 357. المروی عن سیدنا رسول الله صلی الله علیه و الیه انه قال.
ص 359. و من الصلوات المندوبه صلوه ذات الرقاع عن ابی عبدالله علیه السلام قال اذا اردت امر افخذ.
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۴۴۴.
نک: دانشگاه، 3/ 335.
به عربی ترجمه شده است.
دارای 38 گفتار به نام مسائل در موضوعهای ریاضی، طبیعی و فلسفی است که از ارسطو پرسش شده و وی پاسخ داده است.
چون در برخی از این مسائل درباره طبیعت و آنچه به آن نسبت دارد گفتگو شده مسائل طبیعیه نیز نام است.