عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۲۱۰۳۳
فارسی
مطالع الاسرار فی شرح مشارق الانوار
[نسخه خطی]
/ از: حسن خطیب قاری سبزواری
سده ۱۱ق.
یک، ۶۶۱، دو برگ، ۱۸/۸*۳۱/۹، ۲۱ سطر، ۱۱/۵*۲۲.
پایان یافته در دارالسلطنه اصفهان در ۱۷ ذیحجه ۱۰۹۰ق.
1
1
2
اشراقات لوامع حمدی که طبقات افلاک و ساحات صفحات عرش ادراک به نور ظهورش فروغ گیرد و لمعات بارقات ثنایی که به سواطع انوارش ضمایر و بصایر ساکنان.
آغاز شرح: قال الشیخ العارف القدسی رجب بن علی بن رجب البرسی قدس سره فی کتابه الموسوم بمشارق الانوار فی مناقب الائمه الاخیار النقطه الواحده هی حقیقه الموجودات... تعبیر این مقال و تفسیر این اجمال آن است که در آن هنگام که حقایق مکونات در مرتبه غیب.
انجام موجود: در سلک شیعیان و محبان شاه مردان منتظم نماید و ضیعه آمال او را به رشحات سحاب فضل و احسان خرمی و نضارت بخشاید مواهب الله عندی جاوزت املی.
از تزئینات نسخه می‌توان احتمال داد که این نسخه برای تقدیم به شاه کتابت شده باشد.
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق خوب، عبارات اصل نسخ مشکول، آیات و روایات نسخه شنگرف مشکول.
عناوین و نشانیها و آیات و روایات شنگرف.
بین پاره‌های اشعار علامت (؛.) به شنگرف.
صفحه اول سرلوح مذهب مرصع نفیس شرفه‌دار با پیشانی.
سه صفحه اول بین سطور طلااندازی شده.
در حاشیه این سه صفحه چهار کتیبه قلمدانی از ابتدا تا انتهای صفحه کشیده شده که با نقوش گل و بوته تذهیب شده‌اند.
حروف سطرهای آغازین دو صفحه اول نسخه و نیمی از صفحه سوم به شنگرف نوشته شده‌اند. این حروف به گونه‌ای انتخاب و سطور به نحوی آغاز شده‌اند که اگر آنها را در کنار هم قرار دهیم عبارت: «ابوالمظفر شاه سلیمان الصفوی الحسینی الموسوی بهادرخان» به دست می‌آید.
همه صفحات مجدول به زر و لاجورد و مشکی.
سطراندازی شده با مسطر.
دارد.
نخودی نازک آهار مهره.
دو رو، بیرون ساغری مشکی با نقوش زرین در حاشیه، درون تیماج عنابی با ترنج و دو سر ترنج و دو کتیبه در بالا و پایین آن و جداول زرین با نقوش گل و بوته، سجاف‌دار، عطف میشن بنفش. قطر: ۶/۱.
4
2
1
نسخه هنری و نفیس.
در حاشیه تصحیح شده.
در صفحه عنوان نسخه یادداشتهای زیر دیده می‌شود:
دو نوشته خریداری.
نوشته‌ای از احمد کتابفروشی طهرانی در ۱۲ محرم ۱۳۴۳ق که: «رابطه این کتاب ملاحظه شده، صحیح است» و اشعاری از مثنوی.
در پایان هر سه جزء کتاب میرزا احمد کتابفروش نوشته که اوراق ملاحظه شده و نقصی ندارند جز چند سطر از آخر (در دو یادداشت میزان افتادگی یک بار یازده و بار دیگر هشت سطر تعیین شده است).
در صفحه الحاقی آغاز نسخه نام کتاب و معرفی آن و این یادداشت دیده می‌شود: «یوم یکشنبه دهم شهر ربیع الثانی؛ از قصاب روز ده شاهی، از مشهدی رحمت‌الله روز پنج شاهی».
نسخه هر ۱۰۰ ورق به ۱۰۰ ورق شمارش شده و این شماره‌ها در گوشه سمت راست بالای برگ صدم نوشته شده است (همچنین در آخرین برگ جلد اول و دوم).
جزوها ۸ برگی.
1
3
در صفحه عنوان نسخه تملکهای زیر آمده است:
در صفحه عنوان نسخه تملک کتاب از حاجی مومن بن ملا محمدعلی مازندرانی در ۱۲۲۵ق (این تاریخ دستکاری شده بدین صورت که ۱۲۱۱ به ۱۲۲۵ تبدیل شده است).
یادداشت خریداری کتاب از حاجی میرزا احمد کتابفروش در رجب ۱۳۴۴ق نوشته محمدهادی طبرسی.
خریداری کتابخانه پیش از سال ۱۳۲۰ش.
در صفحه عنوان نسخه مهر تملک بیضوی به نقش: «عبده الراجی عبدالوهاب» با تاریخی که شاید ۱۲۷۵ یا ۱۲۷۸ باشد.
در صفحه عنوان نسخه مهر بیضوی حاجی مومن بن ملا محمدعلی مازندرانی «بنده آل محمد مومن ۱۲۲۴».
نک: فهرستواره، ۳/ ۱۷۷۳ - ۱۷۷۴ و ۹/ ۵۳۲؛ ذریعه، ۲۱/ ۱۴۱؛ مرعشی، ۱۲/ ۱۷۶ - ۱۷۷ و ۳۱/ ۱۵ - ۱۶؛ مرکز احیاء میراث، ۷/ ۱۴۰ - ۱۴۲؛ دانشگاه تهران، ۵/ ۱۵۳۷ - ۱۵۳۸؛ مجلس، ۱/۳۳/ ۱۶۲ - ۱۶۳، ش ۱۰۶۸۲؛ الهیات تهران، ۱/ ۴۰۳؛ مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی قم، ۱/ ۱۲۵ - ۱۲۶.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۴۳۶-۴۳۸.
ترجمه و گزارش فارسی کتاب مشارق انوار الیقین حافظ رجب برسی (سده ۹ق) است: «چون ذره بیمقدار... حسن الخطیب القاری مدت چهل سال بود که در آستانه مقدسه... علی بن موسی الرضا (ع) به شرف قرات آن مشهد مقدس و به منصب شایسته خطابت آن ارض اقدس هر صبح و شام قیام داشت... تا آن که به مساعدت بخت بیدار بل به عنایت حضرت کردگار احرام زیارت عتبات عالیات ائمه کرام (ع) بسته عازم کعبه مقصود خویش گردید بعد از آن که به ولایت سبزوار که وطن آباء این بیمقدار است رسید شبی از شبها... در واقعه... در روضه مقدسه رضویه... به دستور قراءت و دعای ولی نعمت اشتغال دارد و بعد از فراغ، شخصی از خدام کرام آن حضرت (ع) از حرم محترم بیرون آمده گفت که بزرگواری است از عترت علویه و ذریه موسویه مقرر شده که آن حضرت را دریابی و بعد از آن به جانب مقصود خویشتن شتابی. بعد از بیداری این فقیر از غایت دهشت متفکر بود و نمی‌دانست که آن بزرگوار کیست و سر این هدایت چیست». تا آن که در ولایت خار به حضور شاه سلیمان صفوی (۱۰۷۷-۱۱۰۵ق) رسید و شاه به او دستور داد که کتاب مشارق الانوار را به فارسی برگرداند. مولف این دستور را «تعبیر آن واقعه و سر آن اشاره» دانسته و به آن اهتمام کرده است.
وی درباره روش کارش می‌گوید: «چون اوایل کتاب مذکور مشتمل بود بر مقالاتی که معلق است به حروف و مبنی است بر اصطلاحات صوفیه مقرر گردید که آن مقالات طرح و فصول و ابوابی که شیخ رجب قدس سره در شان حضرات مطهرات نبی و ائمه (ع) ذکر و بیان نموده مترجم و مشروح گردد لهذا این خاکسار بیمقدار التزام نمود که به توفیق الهی آیات قرآنی و احادیث نبوی را که در کتاب مشارق ذکر یافته موافق تفاسیر امامیه با اخبار دیگر که موید و مناسب مقام باشد بر طبق ایراد شیخ رحمه الله بیان نماید». با اشعاری از مولف در متن.
گشت روشن برای تاریخش/ آفتاب مطالع اسرار
شامل سه جلد کتاب. جلد اول از آغاز تا برگ ۲۵۸پ؛ جلد دوم برگ ۲۵۹پ - ۵۴۰پ و جلد سوم از ۵۴۱پ تا آخر.
تاریخ امامان؛ کلام
۸۹۴۷
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20120903
16-00071.pdf
MF
87856
a
Y
