عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۱۸۳۱۸
فارسی
زبده التواریخ
[نسخه خطی]
/ از: نورالدین لطف‌الله، مورخ مشهور به حافظ ابرو.
۱۲۹۷ق.
رحلی. ۲۳*۳۶/۵سم. ۵۶۰گ. ۲۷س.
تاریخ تالیف: ۸۱۷ق.- ۸۲۰ق.
حاجی خلیفه می‌گوید نورالدین لطف‌الله هروی بن عبدالله شهیر به حفظ ابرو ( -۸۳۴ق.) این تاریخ را برای بایسنقر میرزا نوشته و تا ۸۲۹ق. وقایع عالم را در آن درج کرده است، صاحب مجالس المومنین در شرح حال سلطان محمد خدابنده می‌نویسد حافظ ابرو همدانی است، مرحوم شارل ریو مولف فهرست نسخ فارسی موزه بریتانیا می‌گوید: حافظ ابرو در هرات متولد شده و تحصیلاتش را در همدان تمام کرده و از ندمای خاص امیرتیمور بوده و پس از وی در دربار شاهرخ مقامی ارجمند داشته، بنا به قول عبدالرزاق سمرقندی خواجه نورالدین حافظ ابرو زبده التواریخ را به افتخار بایسنقر نوشته و در ۸۳۴ق. در زنجان وفات یافته:
سال هشتصد و سی و چهار در شوال/ وفات حافظ ابرو بهشر زنجان بود
1
حمد بی‌حد و آفرین فراوان نثار بارگاه حضرت پادشاهی که سواد و بیاض لیل و نهار را نسخه تاریخ هر گونه بدایع و عجایب ساخت...
نوع خط:
نستعلیق.
1
جای اسم شاه و شاهزاده که به تالیف تاریخ حکم کرده در این نسخه سفید مانده.
سه صفحه سفید در اول کتاب.
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۱۱۸.
نسخه کامل زبده التواریخ در موزه آکادمی سن پترزبورگ موجود و راجع به تاریخ عمومی است که به چهار جلد تقسیم شده، جلد اول و دوم در تاریخ وقایع از ازمنه متقدمه تا خلافت بنی عباس، جلد سوم در تاریخ سلاطین معاصرین خلفای بنی عباس، جلد چهارم در احوال تیموریان.
هرمان اته در فهرست نسخ فارسی کتابخانه بادلیان اظهار می‌کند که مولفین اروپایی و مشرقی مانند خواند امیر و صاحب تاریخ الفی و سر ویلیام اوزلی در تالیف کتب خود به زبده التواریخ مراجعات کامل کرده‌اند و جلد اول به این عبارت شروع می‌شود: «حمد بی‌حد و ثنای بی‌عدد قادری را سزد که مشرب احدیتش از کدورت اشباه و امثال منزه».
مولف پس از تسلیم و ستایش در خصوص تدوین تاریخ چنین می‌گوید: «بر ارباب خبرت و بصیرت و اصحاب کیاست و فراست پوشیده نیست که مقصود از تالیف تاریخ پادشاهان سلف و اخبار و آثار ملوک... تهذیب و تعلیم خلف است تا جمیع فرق و ضیع و شریف سائد و مسود فاضل و مفضول مطالعه نمایند... و به خصائل خوب و شمائل مرغوب متصف و متخلق شوند... بنابر این مقدمات حکم همایون حضرت شاه و شاهزاده اعظم مکمل معالی الامور و جلایل الشیم... نفاذ یافت به محرر اوراق و مقالات: بنده کمترین و دولت خواه کاتب الحرف عبد لطف‌الله، آن که شهرت به حافظ ابرو یافته پیش میر و شاه و سپاه، که کتابی می‌باید در فن تاریخ چنان که از زمان آدم صفی الی یومنا خلاصه و حاصل این قسم را جامع و شامل بود».
بنابر مشاهدات سر ویلیام اوزلی، حافظ ابرو اطلاعات خود را از نزهه القلوب گرفته بلکه می‌توان گفت این کتاب را استنساخ کرده.
حافظ ابرو در قسمت جغرافی از کتاب‌های مسالک الممالک ابن خردادبه، صور الاقالیم، جهان‌نما، سفرنامه ناصرخسرو، قانون البلدان استفاده نموده است.
نسخه کتابخانه مجلس شامل ربع ثانی تاریخ است در احوال پیغمبر آخر الزمان و خلفای راشدین و بنی‌امیه و بنی عباس، وقایع به ترتیب سنوات مذکور گردیده و در سال ۶۵۶ق. در حادثه انقراض دولت بنی عباس به دست هلاکو به پایان رسیده.
۲۵۷
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20120814
MF
87856
a
Y
