بسمله٬ الحمدلله ولی الانعام فاطر السموات و الارض و الانام جاعل الملائکه لادم ... اما بعد حمدالله ذی الانعام اعلم انها حرف بلاخلاف ...
یقول اکرمت و اکرمنا و اعطینا فی المرفوع و تقول فی المنصوب اکرمنی و اکرمنا و دعانا و رمیا و اعطانا.
اسم مولف در نسخهها و فهارس مختلف یکی نیست. در یکی از فهارس همین کتابخانه (ش ۱/ ۳۶۳۳) نسخهای از آن معرفی شده که مولف « حاج بابا پسر حاج عبدالکریم طرسوسی» قید شده و در نسخه دیگر آن در فهرست موسسه امام صارق (ع) در قم (ص۹۰) به نام « حاج بابا بن ابراهیم طوسی» آمده است. این دوگانگی ثبت نام مولف برخی را بر آن داشته که تصور کنندخلاصه الاعراب دو کتاب مجزاست و همین سهو در فهرست دنا (۹۱۶/۴) وارد شده و ذیل دو مدخل با دو مولف مجزا آورده شده که مولف ثانوی « ابراهیم بن عبدالکریم طوساوی» قید شده است.
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات جلد:
نسخ.
بر فراز رووس مطالب شنگرف.
سخت با روکش کاغذی.
1
در آخر چند یادداشت در نحو دارد٬ قطعهای شعر به عربی و سپس ترکی و پشت صفحه آخر هم چند بیت به ترکی یادداشت شده است. در صفحه اول نیز نام کتاب با مولف آن به شنگرف به نسخ جلی نوشته شده است.
البته این کتاب٬ کم نسخه است و در ایران تا به حال شش نسخه از آن شناخته شده است. دیگر نسخههای آن: نمازی خوی٬ ص۲۴۹، ش۴۷۹/۴؛ ملی تهران٬ ۲۳۷/۹، ش ۱۲۵۰؛ سپهسالار ۳۸۰/۴، ش ۶۸۲۵؛ همچنین نک: دارالکتب ۲۹۷/۱ (چاپ ۱۹۶۴م) و ۱۰۸/۲ (چاپ ۱۹۲۴)؛ کشف الظنون ۴۴۹/۲. با توجه به تاریخ نسخه حاضر ٬ به احتمال قوی در زمان مولف کتابت شده است.
ماخذ فهرست: جلد۴۰/۱، صفحه ۵۱.
خلاصه و شرحی است بر کتاب المصباح فی النحو ناصر بن عبد السید مطرزی نحوی (۶۱۰ق.) که در قواعد نحو٬ بسیار مشهور و مورد اهتمام علمای نحو بوده و برگرفته از کتاب مختصر عبد القاهر جرجانی در پنج باب ترتیب یافته است. (نک: مرعشی ۲۶۱/۸ ش ۳۰۴۶) بر این کتاب شروح بسیاری نوشته شده که مرحوم آقا بزرگ ( الذریعه ۲۳۴/۷) اشاره به برخی نموده اما به شرح حاضر اشاره نفرمودهاند.