عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۱۵۳۰۵
فارسی
تاریخ عبره لمن اعتبر
[نسخه خطی]
/ از: کریم انارکی کرمانی (قرن ۱۴ق)
: کاتب: سید محمد بن میرزا محمدعلی طباطبائی نائینی برای میرزا محمدحسین خان منشی باشی
، تاریخ کتابت: ربیع الاول ۱۳۲۱ق.
؛قطع: یک، ۱۴۳، یک برگ، ۱۴/۷*۲۲/۲، ۱۵ سطر، ۸*.۱۵/۵
1
2
1
2
3
حمد و ستایش یزدان پاکی را سزاست که احد و واحد است و ذرات و صفات و افعال و عبادات و منزه و مبراست... و بعد چنین گوید بنده عاصی مولف این تاریخ که مدتهای مدید در صدد تالیف یا تصنیفی بودم.
انجام کتاب: و ختم این سخن است و سلام من بر عبرت گیرندگان هر زمن و هر انجمن است. تمام شد تالیف تاریخ عبره لمن اعتبر... الطیبین الطاهرین از شهور سال فرخنده فال یکهزار سیصد و هجده هجری علی هاجرها الاف السلام و الصلوه و التحیات سنه ۱۳۱۸.
آغاز بخش افزوده: چون بعضی از اکابر ذوالمجد و المفاخر بنده قاصر را امر فرمود که فی الجمله شرحی از مولد و موطن و نسب و حسب جناب حاجی میرزا محمدباقر و بعضی حالات آن جناب را.
انجام بخش افزوده: رساله در جواب بعضی اخوان در ثمره خلقت نجبا و نقبای اخیار و تطبیق بعضی متناقضات. جلد. رساله در جواب سوالات ملا زین‌العابدین کرمانی از پاره‌ای تهمتها که از معاندین شنیده. جلد.
جهه بندگان جناب مستطاب جلالتماب صاحب المناقب و المفاخر و الاقبال و منبع النجابه و الاصاله و الاجلال مولانا الاجل الاکرم الافخم اقائی اقای اقا میرزا محمدحسین خان منشی باشی ادام الله تعالی ظله العالی و اقباله المتعالی این کتاب مستطاب را باتمام رسانید و من العبد الاقل الخاطی الجآنی ابن مرحوم حاج میرزا محمدعلی سید محمد الطباطبایی النائینی فی شهر ربیع الاول ۱۳۲۱.
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق.
عناوین مشکی جلی، نشانیها مشکی.
سطراندازی شده با مسطر.
دارد.
فرنگی نخودی و حنایی آهار مهره. با ته نقش روسی و انگلیسی به عبارت TOBAPHWECTED.N ÷ 6.1/2.
میشن عنابی ضربی با ترنج و سر ترنج و جدولهای ساده و گرهدار. از شیرازه جدا شده. قطر: ۲/۲.
1
2
نسخه کامل است.
جزوها ۸ برگی.
در حاشیه تصحیح شده.
1
خریداری از باقر رقت در تیر ۱۳۴۵ش.
نک: فهرستواره، ۲/ ۱۰۲۸؛ مشار فارسی، ۱/ ۱۱۰۱ (در این دو منبع نام مولف به اشتباه محمدکریم بن ابراهیم کرمانی (۱۲۲۵-۱۲۸۸ق) ثبت شده است)؛ مسجد اعظم قم، ۶۴۳ (ناشناخته)؛ مجلس، ۴۱/ ۲۳۶ - ۲۳۷.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۲۳۸-۲۳۹.
در وقایع درگیری دو طائفه شیخیه و بالاسریه در سال ۱۳۱۵ق در همدان. مولف در آن سال در آن جا بوده و مشاهدات خود را گزارش کرده است: «و سبب این فتنه و فساد و جمیع واقعات را بدون کم یا زیاد من اوله الی اخره به طرز روزنامه و تاریخ به قدری که از روی بصیرت و یقین چه خود دیده و چه از بی‌غرضان هر طایفه اعم از حضرات شیخیه و بالاسریه تا رجال دولت و روسای ملت و اهل جماعت و سنت و محققان یهود و ارامنه و دیگر عاکفان آن دشت و دامنه شنیده و محض استماع اکتفا نکرده بلکه مدتی مدید تجسس و تحقیق نموده.
تنظیم شده در ۴ مقدمه و ۶ واقعه و ۱ خاتمه و برخی از حکایات مناسب بعضی از حالات و اتفاقات، بدین ترتیب:
مقدمه اول: در بیان سبب و اشخاصی که اسباب وقوع این فتنه و فساد گشتند.
مقدمه دویم: در شرح حالات و خیالات و گفتار و کردار ملا عبدالله بروجردی و اتباعش.
مقدمه سیم: در شرح حال بعضی اشخاص که از خود سلسله شیخیه خورده خورده سبب این فتنه و هنگامه عظیمه گشتند.
مقدمه چهارم: در شرح حال و گفتار شررانگیز و فتنه‌خیز سید محمد عباسی و سید فاضل و اراذل در همدان و اشرار.
واقعات اول: روز سه‌شنبه غره شهر شوال و عید فطر سنه ۱۳۱۵ در همدان میان شیخیه و بالاسریه.
واقعات دویم: در واردات روز چهارشنبه دویم شهر شوال سنه ۱۳۱۵ بعد از حرکت حاجی میرزا محمد باقر از همدان.
واقعات سیوم: در قتل و شهادت جمعی از حضرات شیخیه بر دست اراذل و اشرار همدان به فتوی سید محمد عباسی و بعضی مفتیان بی‌ایمان.
واقعات چهارم: در واردات روز پنجشنبه سیم شهر شوال سنه ۱۳۱۵ و گرفتاری جمعی از شیخیه به دست اشرار پلید برای تجدید مسلمانی و شرح حال بعضی که در فرار گرفتار بوده‌اندو
واقعات پنجم: در شرح ماموریت زین‌العابدین خان حسام‌الملک به اخذ اشرار و استرداد اموال حضرات شیخیه و اخراج ساداه بنی عباس و حاجی میرزا مهدی و جمعی خدانشناس دیگر و طغیان گروه ستمگر به دولت و به توپ بستن به همدان و گرفتاری اشرار بر دست مامورین دولت قدر توامان و بیان واردات چندی که در آن اوقات برای جماعه حضرات شیخیه مظلومه از بعضی جهات روی داد.
واقعات ششم: در شرح دادخواهی شیخیه در دارالخلافه به دولت علیه و مقرر نمودن اسامی دولت جمعی را به حکومت و استعفای همگی ازین خدمت و تحکم حتمی اعلی حضرت شاهنشاهی حکمرانی جناب مظفرالملک را به همدان و فی الجمله شرحی از رفتار آنجناب در آن سامان و سرگذشت حضرات شیخیه اخرالامر در مجلس دیوانخانه عدلیه و ثبوت مظلومیت ایشان در حضور جمعی از امنای دولت جلالت توامان دولت ایران.
خاتمه: در شرح بعضی از حالات حاجی میرزا محمدباقر بعد از حرکتش از همدان تا ورودش به طهران و مراسلاتش برای امنای دولت و روسای ملت اسلام و ایمان و عزیمتش به قریه جندق و ملحق گشتنش به دوستان آن سامان و فی الجمله شرحی از مولد و موطن و نسب و حسب و روزگار پر رنج و تعب آن جناب از زمان ولادتش تا هنگام رحلتش اعلی الله مقامه و فهرست برخی از کتب و رسائلش که به دست آمده بعد از غارت همدان.
در ص ۱۲۶ر کتاب به پایان رسیده و انجامه مولف نیز نوشته شده است. اما پس از آن شرح زندگانی و تالیفات میرزا محمدباقر بن محمدجعفر همدانی (۱۲۳۹-۱۳۱۹ق) افزوده شده است.
بخش اصلی کتاب پایان یافته در یکشنبه ۱۷ ربیع المولود ۱۳۱۸ق. بخش الحاقی شرح حال افزوده شده در رمضان ۱۳۱۹ق.
نویسنده کتاب پیش از تالیف مدتی به «سیر و سفر» در «اغلب بلدان ایران» پی سپرد و طی چند سال به عتبات عالیات و مشهد و دارالخلافه و پس از آن در ۱۳۱۵ق به همدان سفر کرد.
در پایان هر بخش عبارت: «ذلک عبره لمن اعتبر» تکرار شده است.
تاریخ
۸۸۸۶
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20120624
لیبلیبل
MF
87856
1
a
Y
