عنوان

کفر و ایمان

IR

۱۰-۹۶۵۳

فارسی

کفر و ایمان

[نسخه خطی]

/ از: محمدمعصوم بن حسین منشی بروجردی (سده ۱۱ق)

ص. ۱۹۲ - ۲۱۰ متن

؛یک، ۵۱۴، یک برگ، ۱/۱۶*۸/۲۷، سطور و اندازه‌ها مختلف.

1

2

«در شبی از شبها که صبح پاکدامن از شرم عارض او طلوع نکردی و آفتاب تابان از خجلت ظلمت خویش سر از جیب افق بر نیاوردی در مجلس بهشت نشان... عالیجاه اعلی تبار... از هر نوع صحبتی داشته می‌شد چون سلیقه اقدسش را از نظم و نثر فارسی و عربی بهره تمام و حظی مالاکلام بود سخن منشآت یاران صاحب طبع... مذکور می‌شد یکی از خالیه نشینان مجلس لطایف گفتگوی نسخه صحت و مرض استاد محقق مدقق فضولی را که از اکابر قوم است به میان انداخت و الحق نسخه بسیار بمزه‌ای است. بنده کمترین معصوم بن حسین منشی بروجردی را که از شرف ملاقات جمعی از اعزه زبانی درست کرده بود... گفت که اگر سر رشته امور قابلی به دست آید ممکن که ازین نوع گفتگوها بسیار تولد نموده نواب مستطاب عالمیان ماب معزاللهی فرمودی که اگر قابلیت داری مشتمل بر احوال کفر و ایمان تالیفی بکن تا صدق قول خود را به نیکوترین جهتی به ظهور رسانیده باشی... نقش بندان کارخانه روزگار که نساجان شعر بافخانه اخبار تر به سرانگشت قدرت طبع سلیم».

«در خلوت سرای خود به عبادت و طاعت مشغول کردند حق تعالی هر کسی را به آیتهای مطلب خود نگاه دارد و از ظلمتکده کفر خلاصی بخشاد. انه علی ذلک قدیر و بالاجابه جدیر».

نوع خط:

تزئینات متن:

تزئینات نسخه:

رکابه نویسی:

نوع کاغذ:

تزئینات جلد:

نستعلیق و شکسته، به چندین خط.

در بیشتر بخشها عناوین و نشانیها شنگرف.

بعضی از بخشها چلیپا و بیشتر آنها معمولی.

دارد.

نخودی آهار مهره.

میشن قهوه‌ای ضربی با ترنج و سر ترنج و جدول، فرسوده، عطف و سجاف چرم قهوه‌ای تیره. قطر: ۳/۴.

1

1

2

1

1

1

مطالب در متن و حاشیه نوشته شده.

در لابه‌لا و حاشیه بعضی از صفحات یادداشتی بدین صورت: «علی الله محمد سنه ۱۱۸۸ صاحب» که از بالا به پایین این کلمات نوشته شده است (ص۵۶).

در حاشیه برگهای ۱۲۷ و ۱۳۰ و ۱۳۱ نقش مهری لاستیکی که سیاه شده است.

این یادداشت: «در شب اول تابستان که اول سرطان بود بر کوه شمران برف بسیار بارید و این عجیب است با شانزده روز از عید گذشته در سنه ۱۲۶۳. و سه سال از فوت نادر شاه در بلده دارالارشاد اردبیل و مشکین که دو ماه و هفت روز از عید نوروز فیروز منفصل شده برف بارید و تمامی مال و دوان ایل شاهسون و ... از بین رفت (تاریخ این نوشته و نام کاتب آن بر اثر صحافی و پارگی نسخه از بین رفته). دکتر نصیرالحکماء در حاشیه این مطلب را غلط دانسته است (ص۳۰۳).

سه یادداشت درباره قیمت ارزاق و سختی معیشت در عهد دولت محمدشاه قاجار در ۱۰ جمیدی الثانی ۱۲۶۳ق و سال ۱۳۳۱ق از دکتر نصیرالحکماء و سال ۱۳۸۹ق از هدایت ارشادی کتابفروش (ص۳۶۶).

نسخه کامل است.

3

3

3

3

3

3

1

در لابه‌لا و حاشیه بعضی از برگها مهر بیضوی برنجی به نقش: «دارد امید شفاعت ز محمدباقر» که تاریخ آن خوانده نمی‌شود (ص۱۳۷).

مهر بیضوی برنجی به نقش: «عبده اقاسی» (در صفحه ۱۹۷ پنج بار این مهر کوفته شده است).

مهر برنجی بیضوی به نقش: «غلامعلی ۱۲۱»، و مهر چهار گوش به نقش: «العبد المذنب رحمت‌الله الحسینی» با تاریخی که احتمالا ۱۱۷۲ باشد (ص۱۹۸).

مهر چهار گوش برنجی به نقش: «یا محمد ادرکنی ۱۲۷» (ص۱۹۸ و ۱۹۹)

سه مهر برنجی بدین ترتیب: «دو مهر مستطیل به نقشهای: «یا امام حسین» و «زین العابدین...» و مهر بیضوی: «عبده حسین بن زین‌العابدین ۱۲۸۰» (ص۲۰۱).

مهر بیضوی برنجی به نقش: «عبده میرعلی» (ص۵۰۰).

خریداری از هدایت ارشادی در آذر ۱۳۴۸ش.

ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۱۲۶.

نوشته شده به تقلید از صحت و مرض فضولی. از کسی که کتاب به دستور او نوشته شده نامی در نسخه نیامده است.

از مولف به جز این، ۳ کتاب دیگر می‌شناسیم:

۱. آزادنامه، که در مجموعه ش ۹۰۸۷ همین فهرست معرفی می‌شود.

۲. دیباچه گلزار محمدی (دیباچه بیاض)، نوشته شده برای بیاض محمد بیگ. رک: نشریه نسخه‌های خطی، ج ۲، ص ۱۰۷؛ ملک، ج ۸، ص ۳۳۷ - ۳۳۸؛ منزوی، ج ۵، ص ۳۵۷۰.

۳. مخزن راز، نوشته شده در اواخر ماه جمادی ۱۰۶۸ق در حضور میرزا محمدابراهیم والی آذربایجان. رک: مرعشی، ج ۱۸، ص ۱۸۴.

دیباچه خوان خلیل

/ محمد ظهوری ترشیزی

1011929

کلام

ایران

کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

MF

87856

1

a

Y