عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۹۶۲۱
فارسی
جهان نما
[نسخه خطی]
/ از: موسی ژان داود خان و محمدحسین بن حبیب‌الله فراهانی، دبیرالملک (۱۲۲۵ - ۱۲۹۷)
: کاتب: رضاقلی بن مهدی قلی سرابی برای میرزا سعید خان وزیر امور دول خارجه
، تاریخ کتابت: ۱۲۷۷ق.
؛پنج، ۲۴۹، شش برگ، ۲/۲۳*۲/۳۷، ۱۹ سطر، ۵/۱۲*۲۵.
ترجمه شده به سال ۱۲۶۱ق.
1
2
3
«الحمدلله الذی جعل الارض مهادا و الجبال اوتادا. مبداء هر کلام به نام ناظمی سزد که بانی نزهت سرای جهان است و سپاس بی‌قیاس خداوندی را رسد که اساس این بلند کریاس را».
«آنچه از کل آسیانی عمل می‌آید و به خارج می‌برند... کافور. کهربای سفید. زغال سنگ. گندم».
«چون این کتاب تاریخ جهان‌نما و جغرافیا را حسب الحکم جهان مطاع اعلیحضرت شاهنشاهی سه دفعه نوشته به کتابخانه مبارکه تسلیم داشته بودم و نظر به اخلاص حقیقی که در خدمت ذی رفعت جناب خداوندگار اعظم میرزا سعید خان وزیر امور دول خارجه - اطال الله بقاه و جعلنی فی کل محذور فداه - داشتم و بهری کامل و حظی وافر از اخلاق بهشتی و افضال و احسان آن جناب برده بودم دریغم آمد که به شکرانه الوان نعمت و اقسام منتش نپردازم و تحفه در بضاعت خویش نیافتم مگر این که به تحریر این نسخه اقدام کنم و در کتابخانه آن جناب یادگاری از جانب خود داشته باشم. اگر چه این گونه جسارت و خودنمائی در خدمت آن جناب از امثال بنده ناقابل محض فضولی و ندانم کاریست زیرا که هنرهای او آشکار و نهان گرفته جهان را کران تا کران. اگر اوصافش را بیان نمایم از اندازه امکانم خارج است زیرا که بالاتر از جمیع مدارج باشد و برتر از جمله معارج قطره از بحر چه پوید و ذره از مهر چه گوید. حسان از پیغمبر آخر الزمان چه دراید و بلبل از بهشتی گل چه سراید. یک دهن خواهم به پهنای فلک/ تا بگویم مدح آن رشک ملک// عذر بهتر و سکوت خوشتر که تلالؤ گوهر با تعریف و توصیف هر بی‌پا و سری نفزاید و تموج بحر اخضر از تحرک باد صرصر نکاهد. تعاجزت عن توصیفه و هو قادر/ لتغییر ما عندی من العجز و الفقر// و لا یستطیع الطبع ان یمدح الذی/ هو البحر طبعا و السعید مدی الدهر// و طبعی جمود فی مدیحه سید/ له الطبع حار کالتموج فی البحر// لا زالت عزته مصونه عن تصرفات الزمان و محفوظه من تطرقات الحدثان و موالیه مسرورین بالسعادت و الاقبال و معادیه محزونین بالذله و النکال مادامت الاقدام یکتب و الغمام یسکب. کتبه رضا قلی بن الحاج مهدی قلی السرابی فی سنه ۱۲۷۷ هزار و دویست و هفتاد و هفت.
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق.
عناوین و نشانیها شنگرف.
همه صفحات مجدول به زر و شنگرف و لاجورد و مشکی و نقره. کمندکشی شده. بالای همه صفحات نام کشوری که از آن بحث شده به شنگرف نوشته است. جداول کتاب همه با نقره خط‌کشی شده‌اند.
دارد.
فرنگی نخودی آهار مهره.
گالینگور پشت پارچه‌ای مشکی، عطف و گوشه‌ها تیماج قهوه‌ای. قطر: ۸/۳.
1
1
3
1
1
1
نسخه کامل است.
آغاز نسخه چهار برگ فهرست مطالب کتاب.
صفحات ۴۸۳-۴۹۰ جا به جا صحافی شده‌اند.
کلمات دشوار حرکت‌گذاری شده است.
جزوها ۶ برگی.
نام کتاب در لبه کاغذی نسخه «تاریخ جغرافیا».
1
خریداری کتابخانه پیش از سال ۱۳۲۰ش.
تنظیم شده در ۵ مقصد و هر مقصد دارای چند باب و فصل بدین ترتیب:
مقصد اول: در بیان ممالک اوروپا.
باب اول: دولت فرانسه.
باب دویم: جمهور زویدسر.
باب سیم: خاک جرمانیا که بیست فصل است:
فصل اول: دولت باویرا.
فصل دویم: دور تنبرگ.
فصل سیم: کران دوک باد.
فصل چهارم: هوهن زالرن هکنجن.
فصل پنجم: حس کاسا.
فصل ششم: نانوشته.
فصل هفتم: حس همبورغ.
فصل هشتم: دوک نسو.
فصل نهم: پرنس پوته والدک.
فصل دهم: جمهور فرنکفرت.
فصل یازدهم: دوک برونسویک.
فصل دوازدهم: مملکت هنور.
فصل سیزدهم: کران دوک الدامبورغ.
فصل چهاردهم: جمهورهای ثلاث.
فصل پانزدهم: کران دوک منکلامبورغ شورن.
فصل شانزدهم: کران دوک منکلامبورغ استره لیدز.
فصل هفدهم: دولت ساکس.
فصل هجدهم: ولایات ساکس.
فصل نوزدهم: پرنس پوتهای خمسه.
فصل بیستم: دوکهای دنهالت.
باب چهارم: دولت نمسه.
فصل پنجم: دولت پروسیه.
فصل ششم: دولت فلمنگ.
فصل هفتم: دولت بلجیقا.
باب هشتم: خاک ایتالیا که هفت قسمت است:
اول: دولت سردنیا.
دویم: دوکهای ثلاث.
سیم: پرنس پوته منکو.
چهارم: جمهور سن مارینو.
پنجم: دوک تسقان.
ششم: دولت روما.
هفتم: دولت سجیلیا.
برخی علامات کل ایتالیا.
باب نهم: دولت پرتقال.
باب دهم: دولت اسپانیول.
باب یازدهم: جمهور اندر.
باب دوازدهم: دولت دینمارق.
باب سیزدهم: دولتین شود و نوروجیا.
دولت شود.
دولت نوروجیا.
باب چهاردهم: دولت انگلیس.
باب پانزدهم: دولت روسیه.
باب شانزدهم: جمهور کراکویا.
باب هفدهم: دولت یونان.
مقصد دوم: در ممالک آسیا.
باب اول: دولت عثمانیه.
باب دویم: عربستان.
باب سیم: دولت علیه ایران.
باب چهارم: هرات و افغانستان و بلوچستان.
فصل اول: هرات.
فصل دویم: افغانستان.
فصل سیم: بلوچستان.
باب پنجم: ترکستان.
باب ششم: هندوستان.
فصل اول: متصرفی دولت انگلیس.
فصل دویم: حمایتی انگریز.
فصل سیم: دولت بیرمان.
فصل چهارم: دولت سیام.
فصل پنجم: دولت سندیه.
فصل ششم: مملکت لاهور.
فصل هفتم: دولت نپال.
فصل هشتم: دولت رایجه سند.
فصل نهم: دولت آنام.
فصل دهم: جزایر مالدیو و نیکوبار.
فصل یازدهم: نیم جزیره.
فصل دوازدهم: متصرفی سایر دول خارجه.
باب هفتم: دولت چین.
باب هشتم: دولت ژاپن که ماچین باشد.
مقصد سیم: در ممالک آفریقا.
قسمت اول: در متصرفی اهالی مملکت که هفت باب است.
باب اول: حبشستان که چهار فصل است.
فصل اول: دولت تیکره.
فصل دویم: دولت کندار.
فصل سیم: ولایات کوچک چند.
فصل چهارم: ولایت سامارا.
باب دویم: ممالک سواحل بحر ابیض.
باب سیم: دولت دارفور.
باب چهارم: آفریقای مغربی.
فصل اول: دولت طونوس.
فصل دویم: دولت مارق.
فصل سیم: دولت سیدی هشام.
فصل چهارم: بلاد الجرید.
باب پنجم: ممالک نیقریسی.
فصل اول: نیقریسی وسط.
فصل دویم: نیقریسی مغربی.
فصل سیم: نیقریسی دریاکنار.
فصل چهارم: نیقریسی جنوبی.
باب ششم: آفریقای جنوبی.
باب هفتم: آفریقای شرقی.
قسمت ثانی: آفریقای متصرفی دول خارجه.
باب اول: متصرفی دولت عثمانی که در تصرف محمدعلی پاشا می‌باشد.
باب دویم: آفریقای متصرفی فرانسه.
باب سیم: آفریقای پرتقال.
باب چهارم: آفریقای انگلیس.
باب پنجم: آفریقای اسپانیول.
باب ششم: آفریقای فلمنگ.
باب هفتم: آفریقای دینمارق.
باب هشتم: آفریقای عرب.
مقصد چهارم: در ممالک آمریکا.
باب اول: متصرفی اهالی مملکت.
فصل اول: جمهور اتااونی.
فصل دویم: دولت مکسیک.
فصل سیم: آمریکای سنترال.
فصل چهارم: جمهور کلبنی.
فصل پنجم: جمهور پرو.
فصل ششم: جمهور بلیویا.
فصل هفتم: جمهور کیلی.
فصل هشتم: جمهور دیکتاترا دوپارکی.
فصل نهم: ریو دلا پلاتا.
فصل دهم: جمهور دولوروکی.
فصل یازدهم: دولت برزیل.
فصل دوازدهم: جمهور هاییطی.
باب دویم: در آمریکای متصرفی دول خارجه.
فصل اول: آمریکای دینمارق.
فصل دویم: آمریکای انگلیس.
فصل سیم: آمریکای روسیه.
فصل چهارم: آمریکای فرانسه.
فصل پنجم: آمریکای فلمنگ.
فصل ششم: آمریکای اسپانیول.
فصل هفتم: در آمریکای شود.
فصل هشتم: دشت پاتاکنی الی آخر آمریکا.
مقصد پنجم: در اسیانی.
باب اول: اسیانی مغربی.
فصل اول: کوروپ صوماتره.
فصل دویم: کوروپ یاوا.
فصل سیم: کوروپ سوم باداتیمر.
فصل چهارم: آرشی پل ملوک.
فصل پنجم: کوروپ سلب.
فصل ششم: کوروپ برینو.
فصل هفتم: آرشی پل فیلی پین.
فصل هشتم در بیان آرشی پل سولو.
باب دویم: در ذکر احوال اسیانی سنترال یا استرالی، در ۱۵ فصل (ولی در نسخه ۱۱ فصل آمده است):
فصل اول: کن تیتان استرال.
فصل دویم: کوروپ دلا پوازی.
فصل سیم: آرشی پل دلا لوا یزیاد.
فصل چهارم: در آرشی پل دلا نوول بر تاین.
فصل پنجم: آرشی پل دو سالمن.
فصل ششم: آرشی پل دلاپروز.
فصل هفتم: آرشی پل دو کوایزر.
فصل هشتم: کوروپ دلا نودل کالدنی.
فصل نهم: کوروپ دنر فلک.
فصل دهم: کوروپ دلا زمانی.
فصل یازدهم: کوروپ دلا دیمنی.
باب سیم: در ذکر اسیانی اریانتال، در ۱۷ فصل.
فصل اول: در بیان آرشی پل مونن ولکانیک.
فصل دویم: در بیان آرشی پل دمایاران.
فصل سیم: در بیان آرشی دما پالا اوز که پالو و پلی و پانلک و پاننک هم می‌نامند.
فصل چهارم: در بیان ارشی پل دکارلین.
فصل پنجم: نانوشته.
فصل ششم: آرشی پل دویتی.
فصل هفتم: در بیان آرشی پل دتنکا.
فصل هشتم: در بیان آرشی پل دو واهرن.
فصل نهم: در بیان ارشی پل دهاموا.
فصل دهم: در بیان کوروپ دکرماندک.
فصل یازدهم: در بیان آرشی پل دکوک.
فصل دوازدهم: کوروپ دتو پواه.
فصل سیزدهم: آرشی پل دتا ایت.
فصل چهاردهم: آرشی پل یموتو که ذریل باس هم می‌نامند.
فصل پانزدهم: آرشی پل دمندانا.
فصل شانزدهم: در بیان آرشی پل هاوایی.
فصل هفدهم: در بیان کوروپ چند که اسپرات می‌نامند.
نک: فهرستواره، ج ۱، ص ۲۱۱؛ منزوی، ج ۶، ص ۳۹۶۱؛ آستان قدس، ج ۸، ص ۴۷۰ - ۴۷۱ و ج ۳، ص ۳۰۵؛ نشریه نسخه‌های خطی، ج ۲، ص ۷۲ - ۷۳ (خط مولف)؛ ملی تهران، ج ۱، ص ۴۱ - ۴۲ و ۲۴۱.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۱۱۵-۱۱۹.
جغرافی تاریخی جهان است که میرزا محمدتقی خان وزیر اعظم، امیر کبیر (۱۲۶۸ق) نسخه آن را پس از سفارت روم به ایران آورد و به دستور وی، موسی ژان داود مترجم اول سفارت ایران در عثمانی از زبان فرانسه به ترکی و پس از آن میرزا محمدحسین بن حبیب‌الله فراهانی، دبیرالملک از ترکی به فارسی ترجمه کردند.
جغرافی
۸۸۴۶
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
لیبلیبل
MF
87856
1
a
Y
