/ شارح: سید عمیدالدین اعرجی (۶۸۱-۷۵۴) یا برادرش سیدضیاءالدین عبدالله بن محمد حسینی حلی (ق۸)
محل کتابت: قزوین
، کاتب: حسن بن احمدبن علی سنبغه عاملی
، تاریخ کتابت: احتمالا قرن دهم.
، ۴۳۸ص ؛ قطع: ۱۸*۲۴، ۲۳سطر (۱۰*۱۶)
تاریخ تالیف: قرن هشتم.
1
2
3
الیهما و الحقیقه و المجاز لوضع لاحدهما ثم استعمل فی الثانی ان لم نعلب فیه...
فرغ من تسویده العبد الفقیر الی الله تعالی عبدالله بن محمدبن محمدبن علی بن الاعرج الحسینی فی ظهر نهار یوم الاربعا خامس عشری شهر رجب ... المبارک من سنه اربعین و سبعمائه بالحضره الشریفه المقدسه الغرویه سلام...
و اتفق الفراغ... المراک صبیحه الثلثا الرابع و العشرین من شهر المحرم المبارک سنه اربع نبویه علی مشرفها افضل الصلوه و السلام، و ذلک بقزوین المحروسه... العباد جزما و اکثرهم جرما اصغر عبادلله و احوجهم ارحمه و غفرالله... کاتبه لنفسه حسن بن احمدبن علی بن سنبغه العاملی الحسینی... الله عن سیئاتهمو غفرالله لهم و رحم الله من نظر فی هذا الکتاب و دعا لهم بالمغفره و الی آمین رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطیبین الطاهرین و الحمدلله وحده.
نوع خط:
تزئینات متن:
رنگ مرکب:
تزئینات جلد:
نسخ تحریری.
عناوین و نشانیها شنگرف.
مشکی.
چرم قهوهای.
2
نسخه در حاشیه تصحیح و توضیح و فصلبندی دارد. در صفحات مقدماتی هم مطالب پراکندهای از دیگر منابع تاریخ اسلام و مقتل مثل جنه المعنی و اسرار الشهاده و مخزن البکاء آمده است (ص۴-۱۵).
1
3
مالک نسخه: حسن بن احمدبن عی سنبغه عاملی، و شیخ ابراهیم.
در شرح تهذیب الوصول علامه حلی (م-۷۲۶) که دایی شارح بوده است.
استاد حایری در معرفی نسخهای از این اثر در بخش اول جلد نهم فهرست مجلس مینویسند: «منیه اللبیب را برخی از سید عمیدالدین فرزند عبدالمطلب فرزند محمدبن علی الحاج حسینی درگذشته در دوشنبه دهم شعبان ۷۵۴ دانستهاند و گروهی از آثار برادر او سیدضیاءالدین عبدالله میدانند.
در امل الامل نقل آمده که شهید را کتابی است بنام جامع البین فی فوائد الشرحین و مراد شرح عمیدالدین و شرح ضیاءالدین است.
آقای ابن یوسف در فهرست سپهسالار به پیروی از کشف الحجب آنرا از سیدعمیدالدین دانستهاند و در فهرست دانشکده حقوق به تردید پرداخته است. صاحب ذربعه منیه اللبیب را از سیدضیاءالدین میداند و میگوید منیه با شرح عمیدی از حیث نگارش و مطلب تفاوت دارند.
در داخل و خارج چند نسخهای که از این شرح در این کتابخانه داریم در برخی به ضیاءالدین و در برخی و نیز در حواشی نسخهها به عمیدالدین منسوب شده و اگر نسخه شماره ۱۳۸ فهرست ۷ شرح عمیدالدین باشد، شرح حاضر مسلما از ضیاءالدین است.
شادروان دانشپژوه نیز در جلد پنجم فهرست دانشگاه ص۱۷۲۷ چنین آورده: «نسخههایی از ابن منیه در طوس (۲: ۸-۲۰۶ ش۷۳-۸۰) هست و در نسخه ش ۸۰ آنجا دارد ه در ۲۵ رجب ۷۴۰ نوشتن آن بپایان رسید. این گزارش در فهرست طوس و فهرست فاضلیه (ش۹۶،ص۱۳۱، تاریخ ۹۵۴) هم از ضیاء دانسته شد. نگارنده روضات (ص۳۶۸) منیه را از عمیدالدین و نگارش ۱۵ رجب ۷۴۰ پنداشته است اگرچه در پایان بیشتر نسخهها نام برادرش را دارد، چنانکه در کنی و القاب (۲: ۴۴۶) و هدیه الاحباب (ص۲۰۴) و کشف الحجب (ص۳۳۰و ۵۶۹) هم چنین دارد و بگفته این دانشمندان گزارش ضیاءالدین بینام خواهد بود، چنانکه همین منیه بشرح عمیدی هم نامبردار است.
در امل الآمل (ص۴۸۳) به گزارش عمیدالدین و ضیاءالدین هر دو نامی داده نشده است.
در فهرست سپهسالار (۱: ۵۸۷ ش۲۷۹) دارد که سخن خوانساری درست است و این گزارش (منیه) از عمیدالدین است و «عبدالله بن محمد...» که در پایان آن آمده نویسنده نسخه است و این برادر گزارش آن برادر را در تاریخ ۷۴۰ نوشته است. وی روی قرینههایی که یاد شده باید از همان ضیاءالدین باشد و سخن خوانساری درست نمینماید».