عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۹۵۵۴
عربی
تحفه اکبری
[نسخه خطی]
/ از: علی بن علی‌اکبر رازی، زین‌العابدین (سده ۱۲ق)
مکان کتابت: فراه
: کاتب: میر جمال‌الدین محمد حسنی
، تاریخ کتابت: پیش از عصر شنبه ۱۶ رمضان ۱۱۰۹ق.
ص. ۳۹۸ - ۴۱۶
؛قطع: دو، ۳۵۱، یک برگ، ۳/۲۲*۹/۳۴، سطور و اندازه‌ها مختلف.
1
2
3
«الحمدلله الذی احدث لحاجه الناس الالفاظ الموضوعه و جعلها ذریعه لاظهار ما فی نفوسهم من المعانی الواضحه... اما بعد چون خاطر فیض مآثر نواب کامیاب حضرت جهانبانی».
«باب الیاء مع الیاء من غیر المصادر. یزنی نیزه منسوب به ذوالیزن که پادشاه حمیر بود. تم منتخب اللغات من الصحاح و القاموس علی ید مولفه فی عصر یوم الثلثاء من العشر الاول من الشهر التاسع من السنه الرابع من المایه الثانی من الالف الثانی حامدا مصلیا مسلما».
«الحمدلله و المنه که به تاریخ شانزدهم رمضان المبارک روز شنبه قبل العصر به دست جمال‌الدین محمد سنه ۱۱۰۹ در فراه اتمام یافت در ایامی که حضرت وارث سریر همایونی و واقف بیچونی معین‌الدین محمداکبر خلف الصدق محیی‌الدین محمد اورنگ زیب بهادر عالم‌گیر پادشاه غازی تشریف داشتند و بنده در سلک ملازمان سرکار اعلی منسلک بود. بیت: نوشته سالها ماند ز کاتب/ نشان در خاک جوئی هم نیایی// بیت: از عنایاتی خدائی لا ینام/ این کتابت روز شنبه شد تمام».
دستخط گلچین معانی در آغاز نسخه دیده می‌شود که نوشته است: «فیش تهیه شد».
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نسخ و نستعلیق.
عناوین و نشانیها شنگرف.
بین پاره‌های اشعار سه نقطه مثلثی شکل شنگرف رنگ (:.) رساله‌های نجومی با جداول و دوایر ستاره‌شناسی، اشعار چند ستونی (به تناسب از ۲ تا ۸ ستون).
چند نوع. بیشتر بخشها شرقی نخودی آهار مهره نازک و کمی از آن فرنگی.
میشن مشکی ساده، عطف چرم قهوه‌ای. قطر: ۶.
1
2
2
1
1
1
تصحیح شده، در بعضی از رساله‌ها این تصحیحات با شماره در حاشیه و متن مشخص شده است.
حاشیه‌نویسی بین سطور و کناره صفحات، پیش از شروع رساله‌های اصلی نام آنها به قلم شنگرف در حاشیه سمت چپ بالای صفحات نوشته شده است.
در حاشیه صفحه ۹۰ نوشته شده: «بلغ مقابله اسامی شنگرفی».
جای سطراندازی در بعضی از رساله‌ها به وضوح مشخص است (مانند مثنوی مولوی).
برگهایی هم در وسط نسخه سفید مانده است.
سه نوع برگ شمار در بالای صفحات ثبت شده است.
3
1
صفحه ۳۱۴ یک مهر بیضوی نقش بسته اما عبارت آن خوانده نمی‌شود.
خریداری کتابخانه پیش از سال ۱۳۲۰ش.
گلچین معانی پیشتر این نسخه را دیده و فهرست مختصری از آن در نشریه نسخه‌های خطی، ج ۵، ص ۱۶۴-۱۶۵ تهیه کرده بود.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۹۸-۹۹.
لغتنامه عربی به فارسی برگرفته از صحاح اللغه و قاموس المحیط و، تنظیم شده به ترتیب حروف تهجی. هر حرف در یک کتاب و حرفهای دوم در ابواب مختلف آورده شده است. در هر باب نیز ابتدا مصادر و پس از آن غیر مصادر ذکر شده است.
در مقدمه درباره سبب تالیف می‌نویسد: «چون خاطر فیض مآثر... اکبر پادشاه... متوجه جمع برخی از لغات بود بنا بر آن حکم اشرف ارفع اقدس همایون اعلی شرف نفاذ یافت که این بنده دعاگو علی بن العلی‌الاکبر الرازی المدعو به زین‌العابدین قدری از لغات معجمه و مهمله عربیه در سلک تحریر کشد لهذا این بی‌بضاعت با تشتت احوال و توزع بال.. جسارت نمود و این نسخه را به تحفه اکبری موسوم ساخت».
مجموعه جمال‌الدین محمد حسنی
1010250
لغت
۸۸۴۱
/
۷۱
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20120502
MF
87856
1
a
Y
